Anders kijken, anders leren, anders doen (2016)

Op 17 november 2016 presenteerde de commissie Innovatie Zorgberoepen & Opleidingen van Zorginstituut Nederland het tweede adviesrapport ‘Anders kijken, anders leren, anders doen’ Grensoverstijgend leren en opleiden in zorg en welzijn in het digitale tijdperk. Met dit advies benadrukt de commissie dat het van groot belang is dat burgers, professional, opleiders en beleidsmakers – in gezamenlijkheid- anders te gaan kijken, anders te leren en anders te doen!

 Waarom is dit belangrijk?

• de zorgvraag verandert, we worden steeds ouder, vaak met meerdere chronische aandoeningen. Dat legt een grote druk op de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de gezondheidszorg;
• de behoefte aan het voeren van regie over ons leven neemt toe en de rol die technologie daarin kan spelen biedt kansen; 
• hoewel de samenleving steeds meer doordrongen raakt van het belang van gezondheid en gedrag, ligt in het huidige stelsel toch nog de nadruk op ziekte en zorg; 
• onze gezondheidszorg is van hoge kwaliteit, maar we bereiken niet iedereen in dezelfde mate, getuige sociaal-economische gezondheidsverschillen.
• er wordt meer eigen verantwoordelijkheid gevraagd van burgers voor hun eigen gezondheid en de zorg voor elkaar. Met het ontbreken van een sociaal netwerk is dit niet voor iedereen haalbaar. Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem, bijna 40% van de volwassenen is eenzaam (GGD Monitor, 2012).

Aanbevelingen om anders te gaan kijken, anders te leren en anders te doen, zijn:

Kijken
Wat voor de gezondheid van burgers belangrijk is, daar draait het om voor professionals in zorg, welzijn en hun opleidingen. Niet langer is de ziekte leidend, maar het functioneren van burgers in al hun verscheidenheid en in hun sociale netwerken. Dat betekent dat zorg en welzijn, in samenhang met domeinen als wonen, werken en sport, bijdragen aan het stimuleren van jongs af aan van gezond leven. Kernwoorden zijn: samenhang, multidisciplinaire teams met mix van bekwaamheden, ruimte bieden aan pluriformiteit in de vorm van zorg en welzijnsarrangementen.

Leren
Vanuit deze veranderde kijk is het van groot belang (toekomstige) professionals in samenhang toe te rusten met: vakbekwaamheid, samenwerkend vermogen en lerend vermogen. 

Doen
Er zijn vele initiatieven die in de goede richting gaan. Om deze beweging verder te helpen is ook een systematische en gecoördineerde landelijke actie nodig om de vernieuwingen te bundelen, te verbreden, en te verankeren en om belemmeringen in wet- en regelgeving op te heffen (financiering en verantwoording).
Dit tweede advies is vervolgens uitgewerkt langs 8 hoofdlijnen, gevisualiseerd in een diamant. Voor de implementatie van het advies zijn er drie kwartiermakers uit MBO, HBO en WO naar voren geschoven, die in gezamenlijkheid een actieplan zullen opstellen voor de implementatie van de adviezen van de commissie in nauwe samenwerking met het landelijke Zorgpact.

Boodschappen voor de huidige professionals in zorg en welzijn

• Anders kijken: Houd vast aan dat wat goed is, maar zorg door onder andere het gesprek onderling wel voor een andere gezamenlijke mindset: van ‘Zorgen voor, naar Zorgen dat…’ Dit kan bijvoorbeeld door heel concreet uit te wisselen wat een cliënt allemaal nog doet en nog kan/zou kunnen. Als daar een groot verschil uitkomt omdat er teveel wordt overgenomen, is dit een aanleiding tot gesprek.

• Anders leren en anders doen: wees nieuwsgierig en probeer vernieuwingen uit, zo ook nieuwe technologie op het gebied van zorg en bewegen te omarmen. Blijf je afvragen: doe ik de goede dingen en doe ik de dingen goed? Vraag je ook af waar je grenzen zijn aan je vakbekwaamheid en waar je andere professionals voor nodig hebt om passende ondersteuning te realiseren. Zorg voor een open mindset. Leer van fouten en maak dezelfde fout morgen niet meer! Deel je kennis met andere professionals.

Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van Astrid Chorus, Zorginstituut Nederland