Buurtsportcoach kan brug slaan tussen vluchtelingen en lokaal sportaanbod (2016)

De meeste vluchtelingen brengen enige tijd door in een opvanglocatie, voordat zij doorstromen naar een eigen woning. Een dak boven hun hoofd, voeding en een goede begeleiding bij de asielprocedure voorzien in de eerste behoeften. Een passend sport- en beweegaanbod draagt daarnaast in belangrijke mate bij aan het welzijn van deze kwetsbare doelgroep. “Samen sporten biedt afleiding, het verbetert de sfeer op de locatie en het is natuurlijk gezond”, legt Willie Westerhof van Kenniscentrum Sport uit.

Persoonlijk contact met sportmedewerkers

Het COA zet sinds 2015 sportmedewerkers in. Zij organiseren het sportaanbod op de opvanglocaties en motiveren bewoners om mee te doen. “De grote kracht van deze sportmedewerkers is dat ze door hun persoonlijke contact, snel kunnen inspelen op de behoeftes van de bewoners én de bewoners heel direct kunnen stimuleren om te bewegen”, vertelt Margriet van Schaik, projectleider Sport & Vluchtelingen bij NOC*NSF. Veel locaties beschikken over eigen sportaccommodaties en bieden gemiddeld zeven verschillende sporten aan, zoals volleybal, fitness en zwemles voor kinderen. Ook organiseren sportmedewerkers bijvoorbeeld sportspreekuren of een sportraad van bewoners.

Bron: Kenniscentrum Sport

Zelfstandig meedoen in de samenleving

Het uiteindelijke doel is dat vluchtelingen zelfstandig kunnen meedoen in onze samenleving, benadrukt Westerhof. “Daarom is het van belang dat bewoners naast sporten op de opvanglocatie ook actief naar buiten gaan. Lid of vrijwilliger worden bij lokale sportverenigingen helpt bij hun taalontwikkeling. Ze leggen contacten met Nederlanders en ze maken kennis met onze verenigingscultuur. Dat levert competenties op die belangrijk zijn voor een zelfstandige toekomst hier.” Buurtsportcoaches kunnen een belangrijke schakel zijn in het goed begeleiden van vluchtelingen naar die sportaanbieders in de omgeving en dus naar de lokale gemeenschap.

Toegang tot lokale sportnetwerken

De quickscan van Kenniscentrum Sport laat zien dat er werk ligt dat buurtsportcoaches mogelijk op kunnen pakken, constateert Anita Vlasveld van Kenniscentrum Sport. Het centrum inventariseerde zowel het huidige sport- en beweegaanbod van de COA-locaties, als hun wensen voor ondersteuning. Opvangcentra zoeken betere toegang tot lokale sportnetwerken en relevante partijen. Vlasveld: “Buurtsportcoaches zijn de spil in dat netwerk. Zij hebben ingangen bij verenigingen én leggen verbinding met scholen, zorg en welzijn. Ze kennen de lokale ‘sociale kaart’ en weten hoe de gemeente functioneert. Die kennis en contacten van de buurtsportcoaches openen deuren voor het COA en de vluchtelingen.”

Maatschappelijke bijdrage

Westerhof maakt nog concreter wat buurtsportcoaches kunnen doen: “Buurtsportcoaches kunnen sportaanbod organiseren en vrijwilligers aansturen. Ze wijzen de weg naar organisaties die sportmedewerkers, vrijwilligers en bewoners trainen in sportbegeleiding. Dat kwam ook als wens uit de quickscan naar voren. En uiteraard faciliteren zij het contact met lokale sportaanbieders.” Goede kennis over die verenigingen is belangrijk, vult Vlasveld aan. “Buurtsportcoaches weten vaak welke verenigingen enthousiast zijn en een maatschappelijke bijdrage willen leveren.” Vlasveld ziet dat laagdrempelig starten werkt. “Begin met een kennismakingsactiviteit, een training, of toernooitje. Bewoners en vereniging kunnen elkaar zo aftasten. Daar bouw je op voort.”

Bron: Universiteit Wageningen

Verenigingscultuur

Ook bij de doelgroep zelf kunnen buurtsportcoaches helpen drempels te overwinnen. “Volwaardig lidmaatschap kent verschillende uitdagingen”, legt Westerhof uit. “Er is vervoer nodig, contributiegeld is niet altijd beschikbaar en de onzekere asielstatus van de bewoner creëert soms onrust. Ook is de Nederlandse verenigingscultuur met vaste tijden en reglementen niet altijd vanzelfsprekend. Buurtsportcoaches kunnen het gesprek daarover faciliteren en helpen zoeken naar oplossingen die werken.”

‘We moeten de rol van buurtsportcoaches meer bekendheid geven bij de AZC’s’

Kennis delen

Het NOC*NSF stelt via een subsidie van het IOC € 93.000 beschikbaar om structureel sport- en beweegaanbod voor vluchtelingen een extra impuls te geven. Van Schaik: “We ondersteunen met het budget een aantal opvanglocaties in het land om hun aanbod voor vluchtelingen te verbeteren. Onze focus ligt daarbij op de verbinding tussen lokale sportaanbieders en de COA-locaties. Buurtsportcoaches kunnen dat doel een stap dichterbij brengen. De kennis en ervaring die we opdoen, delen we actief via het COA-platform voor sportmedewerkers en via Kenniscentrum Sport.”

Eerste stap

Wat is nu de eerste stap? “We moeten de rol van buurtsportcoaches meer bekendheid geven bij de AZC’s”, antwoordt Westerhof. “Wat helpt is dat bij gemeenten het besef groeit dat buurtsportcoaches inzetbaar kunnen zijn voor deze nieuwe doelgroep.” Vlasveld heeft nog een advies voor de buurtsportcoaches: “Begin met een bezoek aan de opvanglocatie. Over vluchtelingen bestaan veel beelden. Door te praten met bewoners, te luisteren en echt contact te leggen, ontstaat een beter beeld van hun achtergronden en behoeftes. Met dat inzicht kun je als buurtsportcoach het bewustzijn van sportverenigingen en andere partijen over vluchtelingen vergroten.”

Maatwerk

Van Schaik sluit af door nogmaals naar het einddoel te verwijzen. “We gaan de structuur en kwaliteit van het sport- en beweegaanbod voor vluchtelingen vergroten. Daarbij kunnen we niet zonder goede lokale partners zoals de buurtsportcoach. Zij kunnen een grote bijdrage leveren aan de kracht van het lokale sportnetwerk. Juist door de verbindende rol die zij al vaak vervullen in de gemeente.”

Meer informatie en goede voorbeelden

• Bekijk de volledige onderzoeksresultaten in de “Inventarisatie sport- en beweegactiviteiten op en rondom COA opvanglocaties”.
• Lees AZC Delfzijl streeft naar zelfstandig sportende bewoners, over het versterken van de zelfredzaamheid van bewoners van AZC Delfzijl door deelname aan sport en bewegen buiten het centrum.
• Lees ‘s-Hertogenbosch leidt vluchtelingen op tot Citytrainer over de inzet van buurtsportcoaches voor vluchtelingen in Den Bosch.