Spring naar content
Terug naar de kennisbank

Zichtbaarheid: de sleutelfactor voor een volwaardige plaats van sport binnen het sociale domein (2015)

Hoe kan sport en bewegen bijdragen aan de transities in het sociaal domein? Volgens mij een relevant vraagstuk waar steeds meer organisaties zich mee bezig houden. Het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) organiseerde in april een expertmeeting over de inzet van sport en bewegen in het sociaal domein. Hier maakte één van de aanwezigen een ontnuchterende opmerking: “Ik kom in veel gemeenten maar ik ben er eigenlijk nooit één tegen gekomen waar vanuit het sociaal domein de verbinding met sport is gemaakt.”

Sociale innovatie

Een ‘reality check’ voor mij en die zet me aan het denken. Geloof ik dan te veel in de kracht van sport om er objectief naar te kijken en pushen we terwijl er geen vraag naar is? Mijn conclusie: het één (focussen op dit onderwerp), sluit het ander (dat het nog geen dagelijkse praktijk is) niet uit! Als je de inzet van sport en bewegen benaderd als een (sociale) innovatie, zijn beide logisch. Zo gaat dat met innovaties.

Trek je de parallel met de vaak gebruikte Innovatietheorie van Everett Rogers (innovators, early adopters, early majority, late majority en laggards), dan kun je twee dingen vaststellen: 

  1. Het onderwerp ‘sport en bewegen in het sociaal domein’ staat op het omslagpunt van innovatie naar adoptie door de ‘early adopters’.

  2. Of de ‘majority’ werkelijk wordt bereikt, is nog de vraag. Het zichtbaar maken van het effect is de sleutel voor succes.

Van innovatie naar adoptie

De ontwikkelingen rondom het integreren van sport en bewegen binnen het sociaal domein hebben in de afgelopen 1,5 jaar de innovatiefase doorlopen.

  • Vernieuwende ideeën: in februari 2014 organiseerde NISB een expertmeeting over de vraag ‘Wat kan sport- en bewegen bijdragen aan het sociaal domein?’ Er waren veel ideeën (gebundeld in het magazine Kansen voor sport en bewegen in het sociaal domein), maar de meeste van deze ideeën waren nog geen realiteit. Daarnaast werden er veel vragen gesteld: zijn er wel kansen voor sport en bewegen in het sociaal domein, of is het juist een bedreiging, wat kan sport en bewegen concreet bijdragen en zijn er al goede voorbeelden?

  • Ideeën worden concreet:

    • Er verschijnen publicaties met goede voorbeelden over hoe je sport en bewegen kan inzetten binnen het sociaal domein. Zie onderaan dit artikel een selectie van interessante publicaties.

    • Sportpiramide als kapstok: om gesprekken en initiatieven bij lokale organisaties op gang te helpen, heeft NISB de ‘zorgpiramide’, vertaald naar een ‘sportpiramide’.

  • Van ‘wat’ naar ‘hoe’: de vraag ‘wat’ (kan sport en bewegen bijdragen aan het sociaal domein) lijkt helder genoeg beantwoord om na te gaan denken over het ‘hoe’ (hoe breng je dat in de praktijk?). Dat deze verschuiving plaatsvindt, blijkt uit gesprekken in de praktijk, maar ook tijdens de tweede expertmeeting van NISB over dit onderwerp.

Het product ‘sport en bewegen in het sociaal domein’ is de afgelopen 1,5 jaar uitgedacht en ontwikkeld. Nu is de tijd aangebroken om de markt op te gaan. Het is aan de ‘early adopters’ om het op te pikken en in de markt te zetten! Maar de grote vraag is: gaat deze innovatie ook de ‘majority’ bereiken?

Succesfactoren

Rogers onderscheidt vijf factoren die bepalen of en met welke snelheid een innovatie daadwerkelijk gemeengoed wordt.

  1. Relatief voordeel: de mate waarin de innovatie als beter dan de huidige praktijk wordt beschouwd.

  2. Compatibiliteit: de mate waarin de innovatie als passend bij de bestaande waarden en behoeften wordt beschouwd.

  3. Complexiteit: de mate waarin de innovatie als moeilijk te begrijpen of toe te passen wordt beschouwd.

  4. Faseerbaarheid: de mate waarin op beperkte schaal kan worden geëxperimenteerd met de innovatie.

  5. Zichtbaarheid: de mate waarin de resultaten van de innovatie zichtbaar zijn.

Hoe scoort het thema sport en bewegen binnen het sociaal domein op deze vijf factoren?

In deze tijd waarin zowel zelfredzaamheid en eigen kracht, als het belang van een gezonde leefstijl centraal staan, heeft het onderwerp sport en bewegen de wind mee en zit het met de compatibiliteit wel goed. Het onderwerp leent zich goed om op kleine schaal pilots te starten. 

Eén hapklaar product is in het geval van het thema sport en bewegen binnen het sociaal domein niet mogelijk, aangezien het kenmerk van de decentralisaties lokaal maatwerk is. Wat sport en bewegen aan het sociaal domein kan bijdragen, kan per gemeente en zelfs per wijk verschillen. 

Het grootste afbreukrisico ligt bij de factoren van het ervaren relatieve voordeel en daarmee samenhangend de zichtbaarheid. De sport gelooft wel in de kracht van sport, maar zien professionals in het sociale domein dat ook zo? Om ze die kracht te doen inzien, zijn niet alleen woorden nodig, maar ook daden. Als we de positieve effecten van sport en bewegen voor het sociaal domein goed aantonen, dan is dat de sleutel voor een succesvolle doorgroei van ‘early adopters’ naar de ‘early’ en ‘late majority’!

Selectie van publicaties

Vragen over sport in het sociaal domein? Neem contact op met Laura Butselaar, adviseur bij Kenniscentrum Sport & Bewegen.

Literatuurverwijzing: Asperen, G. van, & Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) (2015). Zichtbaarheid: de sleutelfactor voor een volwaardige plaats van sport binnen het sociale domein.

Omschrijving