Alles over sport logo

Sport en de Tweede Kamerverkiezingen: de politieke plannen voor 2021-2025

Hoeveel aandacht krijgen sport, bewegen en gezonde leefstijl in de verkiezingsprogramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021? Kenniscentrum Sport & Bewegen heeft net als in 2017 de partijprogramma’s geanalyseerd. Dit jaar wordt de Stemhulp Sport en Bewegen gelanceerd.

Met de coronacrisis en toeslagenaffaire als prioriteiten in politiek Nederland raken andere thema’s wat op de achtergrond. Maar het goede nieuws is: in een flink aantal verkiezingsprogramma’s is de rol van sport en bewegen uitvoerig beschreven. Juist in coronatijd wordt het belang van investeren in gezonde leefstijl van links tot rechts onderschreven.

Wat vind je in de Stemhulp?

In een interactief overzicht kun je via de Stemhulp Sport en Bewegen zien welke politieke partijen wat beloven, gegroepeerd in relevante themagebieden uit het Nationaal Sportakkoord en aanverwante domeinen. Ook wordt duidelijk welke partijen in absolute en relatieve zin meer of minder aandacht aan deze thema’s besteden.

In de Stemhulp zijn alleen de politieke partijen opgenomen die nu al als partij en/of als persoon in de huidige Tweede Kamer zijn vertegenwoordigd: 15 van de in totaal 37 bij de Kiesraad geregistreerde partijen.

De partijen zijn in alfabetische volgorde geplaatst. Door gebruik te maken van de buttons ‘filters’ of ‘sorteren’ kun je een volgorde aanbrengen op hoeveelheid aandacht voor een specifiek themagebied, voor alle partijen of voor een door de gebruiker gekozen selectie van partijen. Op de productpagina van de Stemhulp staat meer toelichting over het gebruik van deze stemhulp. In een kader onderaan dit artikel besteden we aandacht aan twee opvallende nieuwkomers die zich richten op preventie en sport en bewegen: NLBeter en PartijvdSport.

Hoe vaak vinden we ‘sport’ en ‘bewegen’ in de programma’s?

De vijf politieke partijen die het meest (in absolute en relatieve zin) schrijven over sport, bewegen en gezonde leefstijl, met D66 en ChristenUnie bovenaan.

Welke partijen besteden veel aandacht aan sport en bewegen? Voor de Stemhulp Sport en Bewegen heeft Onderzoeksbureau R|B Sport en Welzijn eerst gescand hoe vaak de woorden ‘sport’ en ‘bewegen’ (als ook ‘beweeg’ en ‘beweging’) voorkomen in de verkiezingsprogramma’s. Dat geeft al een indicatie, zichtbaar in het bovenste deel van de website.

In absolute zin besteden D66 en ChristenUnie de meeste aandacht aan deze onderwerpen. VVD, PvdA, CDA en Partij voor de Dieren bevinden zich in de middenmoot. Minder aandacht is er van GroenLinks, SGP, Splinter, Lijst Henk Krol en SP. De partijen 50Plus, DENK, Forum voor Democratie en PVV besteden niet of nauwelijks aandacht aan sport en bewegen.

Dat is verrassend, omdat SP actief aan commissievergaderingen sport in de Tweede Kamer deelneemt en daar een profiel in heeft opgebouwd. Dat geldt – in mindere mate – ook voor de PVV. ChristenUnie en PvdA zie je juist zelden of nooit in het Algemeen Overleg Sport. Dat zegt niet alles: sport en bewegen kunnen ook aan bod komen bij debatten over preventie, onderwijs, ouderenzorg, infrastructuur of natuurbeheer.

In de Stemhulp Sport en Bewegen worden zowel het absoluut aantal woorden ‘sport’ en ‘bewegen’ als het relatieve aantal ten opzichte van het totaal aantal woorden in het programma visueel weergegeven. In het relatieve ‘klassement’ zie je de partijen dan ook wat dichter naar elkaar toe kruipen.

Een duik in de verkiezingsprogramma’s

Wat valt op? Langs de lijnen van het Nationaal Sportakkoord hebben we alle verkiezingsprogramma’s onder de loep genomen van partijen die nu in de Tweede Kamer zitten. Per deelakkoord hebben we voor dit artikel één specifiek onderwerp uitgelicht. De Stemhulp Sport en Bewegen laat ook zien hoe op andere deelonderwerpen is gescoord.
Daarnaast hebben we nog een aantal statements uitgelicht die niet specifiek bij het Sportakkoord horen, maar wel te maken hebben met sport, bewegen en gezonde leefstijl.

1. Inclusief sporten en bewegen

D66 en VVD besteden aan alle elementen van Inclusief sporten aandacht, gevolgd door ChristenUnie, PvdA en CDA.

Armoede

Veel partijen besteden aandacht aan armoede. PvdA bepleit gratis sport voor lage inkomens en steunt initiatieven om de strijd met kinderarmoede aan te gaan, zoals het Jeugdfonds Sport en Cultuur. De ChristenUnie vindt het ‘onbestaanbaar’ dat de kloof steeds groter wordt, maar noemt geen specifieke acties. VVD en CDA vinden dat ieder kind moet kunnen sporten en pleiten voor tegemoetkomingen voor ouders die de contributie niet kunnen betalen. Niet duidelijk is of daar volgens de partijen meer in moet worden geïnvesteerd dan nu.

D66 en CDA benoemen als enige partijen de rol van de buurtsportcoaches, die laagdrempelige activiteiten in de buurt kunnen organiseren, waarbij CDA toevoegt dat ze willen zorgen dat de buurtsportcoaches hun werk kunnen blijven doen. Eind 2022 loopt de huidige Brede Regeling Combinatiefuncties af waarmee gemeenten cofinanciering krijgen vanuit het rijk voor de aanstelling van buurtsportcoaches.

GroenLinks ‘garandeert’ toegang tot sport voor gezinnen met een kleine beurs, DENK bepleit tegemoetkoming in sportkosten ter bevordering van een gezonde leefstijl en SP stelt dat sporten voor iedereen betaalbaar moet blijven.

Bewegen voor ouderen

VVD, D66, SGP, 50Plus en Lijst Henk Krol besteden in hun programma’s specifiek aandacht aan het stimuleren van sport- en beweegaanbod voor ouderen.

2. Duurzame sportinfrastructuur

CDA, GroenLinks en Partij voor de Dieren benoemen alle aspecten van ‘duurzame sportinfrastructuur’, gevolgd door D66 en VVD.

In het thema duurzame sportinfrastructuur gaat het in algemene bewoordingen bij de partijen vaak om recreëren in het groen en het belang van groen in de bebouwde omgeving. Opvallend is hoeveel aandacht er uitgaat naar fietsen als vorm van transport: negen van de vijftien partijen uit dit overzicht gaan hier uitgebreid op in, met soms de lessen uit de lockdowntijd als aanleiding.

Concrete voorstellen zijn er ook, variërend van hubs voor makkelijk wisselen van vervoer tot de aanleg van meer snelfietsroutes, waarbij ChristenUnie het meest stellig is in doelstelling (in 2030 25 procent meer fietsgebruik) en budget (15 miljard euro extra naar stimuleren gebruik ov en fiets). GroenLinks, SGP en Partij voor de Dieren willen de fiets (van de zaak) financieel aantrekkelijker maken. PvdD en D66 bepleiten 30 km/u als standaard in de bebouwde kom.

3. Vitale sportaanbieders

D66 scoort op alle subthema’s van Vitale sportaanbieders, gevolgd door CDA, GroenLinks, Partij voor de Dieren en VVD.

De coronacrisis heeft extra aandacht gegenereerd voor het belang van sport als breedtesportvoorziening. Negen van de zestien partijen in dit overzicht besteden er aandacht aan, met uitschieters (in aantal woorden) van VVD, D66 en ChristenUnie.

De Partij voor de Dieren pleit voor sportvoorzieningen voor jongeren in elke wijk. ChristenUnie maakt dat specifieker: deze partij wil dat gemeenten meer geld krijgen om sport- en beweegplekken te realiseren om zo gezond gedrag te bevorderen. En er zou een sportnorm moeten komen: bij grootschalige herontwikkelingen voor woningbouw geldt dan een adviesnorm voor het aantal vierkante meter sportgebied (binnen en buiten). D66 legt de nadruk op de toegankelijkheid van sport voor iedereen en wil meer beweegmogelijkheden voor ouderen, om ook de vraag naar medische zorg te remmen. Dat wil ook de VVD, die ook verwacht dat eenzaamheid daarmee kan worden teruggedrongen.

Buurtsportcoaches worden alleen door CDA en D66 specifiek benoemd. Vrijwilligers (niet specifiek voor sport) worden door veel partijen geroemd. Partij van de Dieren stelt voor studiepunten te verzamelen voor vrijwilligerswerk, GroenLinks en PvdA willen de onbelaste vrijwilligersvergoeding omhoog. Een concreet voorstel van PvdA en ChristenUnie: creëer basisbanen op o.a. de sportvereniging.

4. Positieve sportcultuur

Over positieve sportcultuur hebben deze zeven partijen actiepunten in hun programma opgenomen: SP, PvdA, ChristenUnie, VVD, Partij voor de Dieren, GroenLinks en VVD.

Bestrijden van discriminatie, racisme en tegengaan van seksueel misbruik in de sport: dat zijn de belangrijkste items in de verkiezingsprogramma’s rond dit thema, dat maar beperkt aan de orde komt bij de politieke partijen.

GroenLinks is concreet met een nationale aanpak van racisme, die zich uitstrekt tot de sport. ChristenUnie wil discriminatie en racisme in de sport samen met sportbonden, trainers en sporters aanpakken. D66 vindt dat wedstrijden moeten worden stilgelegd bij racistische uitingen en wil een professioneel meldpunt voor (seksueel) misbruik en discriminatie. VVD wil een harde aanpak met een stadion- of clubverbod bij uitingen van discriminatie en racisme. Partij voor de Dieren wil dat er actief wordt opgetreden tegen pesten op o.a. sportclubs.

5. Vaardig in bewegen

Verrassend: Partij voor de Dieren behandelt maar liefst 4 van de 5 subthema’s van ‘Van jongsaf aan vaardig in bewegen’; PvdA, VVD, GroenLinks en D66 houden het bij 3.

Ook dit thema komt mondjesmaat aan de orde, met de nadruk op school en sport. Het meest uitgesproken is D66 met het plan voor een rijke schooldag, met opvang, een gezonde lunch, sport en cultuur. Waarbij minimaal twee uur sport per week wordt gegeven door een vakdocent (dat vindt de SP ook) en veel buitenspelen op het programma staat. PvdA denkt ook in die richting van een bredeschoolaanpak en vindt dat er meer geld naar sport en cultuur op school moet en dat gymles in elk schooljaar in het curriculum hoort. VVD wil sportverenigingen gastlessen laten geven op scholen en CU vindt jong beginnen belangrijk: “Als je jong leert gezond te leven, neem je dat je hele leven mee.” SP, GroenLinks, Partij voor de Dieren en Splinter willen schoolzwemmen weer herinvoeren.

6. Topsport die inspireert

Aandacht voor topsport in verkiezingsprogramma’s wil niet altijd zeggen dat de partij meer wil investeren in topsport. Partijen als SGP en ChristenUnie benoemen juist ook de keerzijde.

D66 houdt een pleidooi voor het binnenhalen van Olympische/Paralympische Spelen, maar dan wel in nieuwe stijl, met de nadruk op duurzaamheid. Aandacht voor de financiële positie van topsporters heeft de partij ook: die moet beter, bijvoorbeeld met beurzen. De VVD wil meer sportevenementen in Nederland, want dat werkt volgens de partij verbroederend en motiverend. Ook D66 ziet een rol voor de Rijksoverheid om meer internationale evenementen in Nederland te organiseren.

ChristenUnie wil dat Nederland geen afvaardiging stuurt op hoog diplomatiek niveau naar grote sportevenementen in landen waar grove mensenrechtenschendingen plaatsvinden. SGP en Lijst Henk Krol vinden dat het afgelopen moet zijn met het budget van de publieke omroep om de uitzendrechten van sportwedstrijden te kopen die ook door commerciële zenders kunnen worden uitgezonden. Het topsportbudget kan sowieso beter in beweging en breedtesport worden gestoken, vindt SGP.

Bijzonder effect bij de ‘sorteerfunctie’ in de Stemhulp: SGP staat behoorlijk vooraan in de lijst van partijen die het meest aandacht besteden aan topsport. Ook voorstellen om juist niet in topsport te investeren, tellen immers mee.

7. Preventie en gezondheid

Het onderwerp ‘preventie en gezondheid’ staat stevig op de kaart bij ChristenUnie en SGP, maar ook bij D66, Lijst Henk Knol en CDA.

Dit is geen deelakkoord van het sportakkoord, maar onder dit thema hebben we onderzocht wat er over het domein preventie en gezondheid wordt geschreven, gerelateerd aan sport, bewegen en gezonde leefstijl.

Hier valt op dat het mantra van ‘eigen verantwoordelijkheid’ en de terugtrekkende overheid op zijn retour is. Sterker nog, in bijna alle verkiezingsprogramma’s wordt volop ingezet op meer investeren in preventie en de rol van sport en bewegen daarin.

Hierbij kiest CDA – maar ook PvdA, ChristenUnie en GroenLinks – voor een regionale preventieve aanpak waarin gezamenlijk wordt geïnvesteerd (en volgens CDA gezamenlijk de opbrengsten worden gedeeld). VVD wil het investeren in preventie aantrekkelijker maken voor zorgverzekeraars, ook Lijst Henk Krol wil meer investeren in preventie.

D66 gaat nog verder en wil dat medische preventie (bijvoorbeeld voor diabetes type 2) volledig vanuit het zorgverzekeringsfonds wordt vergoed: de partij wil af van de verkeerde financiële prikkels, om zo in gezamenlijkheid sociale en medische problemen eerder te signaleren en aan te pakken. PvdA is helder: preventie in het basispakket, inclusief meer bewegen. SP maakt dat explicieter: bewezen effectieve preventie in het basispakket. Partij voor de Dieren wil ook meer preventie in het basispakket en noemt daarbij het leefstijladvies bij de huisarts.

SGP en DENK pleiten voor een nationaal preventiefonds. SGP wil dat (deels) bekostigen van het budget dat nu naar topsport gaat. DENK wil dat het fonds met name ten goede komt aan mensen met (nu) de grootste zorgafname en kwetsbare groepen.

8. Sport en corona

Vijf partijen besteden aandacht aan de specifieke rol die sport kan spelen in coronatijd: ChristenUnie, D66, CDA, VVD en Partij voor de Dieren.

De impact van de coronacrisis op tal van maatschappelijke terreinen komt veel voor in de programma’s. Maar het belang van sport, bewegen en een gezonde leefstijl om de weerbaarheid te verhogen in coronatijd krijgt daarbij relatief weinig aandacht.

VVD attendeert de lezer op het belang van gezondheid, fitheid en weerbaarheid tijdens de coronacrisis en stelt dat we gebruik moeten maken van de kracht van sport. ChristenUnie schrijft dat we in coronatijd het buiten zijn, bewegen en genieten van natuur en frisse lucht nog meer weten te waarderen. Volgens D66 leert deze crisis ons dat we moeten investeren in een robuuste samenleving waar mensen gezond kunnen leven. De partij wil nieuwe afspraken maken met scholen, bedrijven, leasemaatschappijen, provincies en gemeenten over het gebruik van ov en fiets als onderdeel van werk na corona.

9. Innovatie en wetenschappelijk onderzoek

Deze vier partijen hebben iets opgenomen over de noodzaak van onderzoek op het gebied van gezondheid of preventie: SGP, D66, Lijst Henk Knol en PvdA.

De PvdA heeft de wens voor een Nationaal Programma Publieke Gezondheid, met bijbehorend onderzoeksbudget om de wetenschappelijke basis onder preventie te vergroten. D66 legt de nadruk op vernieuwend onderzoek via LivingLabs, met extra aandacht voor e-health. Lijst Henk Krol wil een toonaangevend instituut dat dementie onderzoekt. De SGP wil meer investeren in onderzoek op het gebied van leefstijlgeneeskunde.

10. Langs de zijlijn

Ter afsluiting nog een paar opvallende punten uit de verkiezingsprogramma’s:

  • CDA wil een afstandscriterium van coffeeshops tot scholen en sportvoorzieningen en ziet de Invictus Games in ons land als een goede gelegenheid om de waardering voor militaire veteranen zichtbaar te maken.
  • PvdA stelt voor lokale gemeenschappen het recht te geven om buurthuizen, voetbalveldjes en oude schoolgebouwen over te nemen, omdat deze vaak worden opgekocht door de hoogste bieder.
  • PvdA wil de samenwerking versterken tussen landelijk opererende organisaties zoals MEE.nl, Jeugdfonds, Sport & Cultuur, Sportkracht 12, NOC*NSF, Fonds Gehandicaptensport, Ouderenfonds en Stichting Life Goals.
  • ChristenUnie ziet onder andere de sportvereniging als plek om orgaandonorschap te stimuleren en mensen ertoe te zetten een bewuste keuze hierover te maken.
  • Partij voor de Dieren wil een verbod op sport of wedstrijden waarbij dieren worden gebruikt of gedood, zoals kamelenraces, duivensport, hengelsport en het rapen van kievitseieren. Voor de paardensport wil PvdD een paardenbesluit waarin welzijn en trainingsmethodes zijn vastgelegd.

Welke thema’s zijn kansrijk?

Van welke thema’s kunnen we de komende vier jaar het meeste verwachten? Waar liggen de kansen voor sport en bewegen? Wat opvalt bij het lezen van de verkiezingsprogramma’s is brede aandacht voor de fiets, de noodzaak voor investeringen in preventie, warme pleidooien voor inclusief sport- en beweegbeleid en dat sport op school blijvende aandacht vraagt. Hier liggen de beste kansen voor een geslaagde lobby. En voor de onderbelichte thema’s of issues die juist onder vuur liggen, betekent dat belanghebbende partijen extra hun best moeten doen.

Geen vergelijking met programma’s in 2017

In 2017 heeft het kenniscentrum voor het eerst een interactieve infographic ‘Sport en verkiezingen’ gelanceerd. Ook destijds zijn aantallen woorden over sport en bewegen geteld per verkiezingsprogramma, waarbij D66 het hoogst scoorde. Aangezien in deze nieuwe stemhulp een wat andere systematiek is gehanteerd (alleen de woorden, sport, bewegen, beweging en beweeg zijn geteld voor een zuiver beeld), is ervoor gekozen op deze website geen vergelijking met 2017 te maken.

Twee nieuwe partijen voor vitaler Nederland

“Bouw samen met ons aan een gezonder en vitaler Nederland”, gebiedt de nieuw opgerichte PartijvdSport (van en voor de sport), onder leiding van Ronald Wouters en Maurice Anbaum, die hun roots in de fitnesswereld hebben. De nieuwe partij werd in oktober 2020 aangekondigd als nieuwkomer voor de Tweede Kamerverkiezingen, maar dat bleek geen haalbare kaart. Ze richten zich nu eerst op de gemeenteraadsverkiezingen van 2022.

PartijvdSport noemt zichzelf “de enige landelijke politieke partij die het belang van sport, bewegen en gezonde leefstijl voor alle Nederlanders en een gezonde samenleving als uitgangspunt neemt”. Standpunten zijn onder andere belonen van gezond gedrag, investeren in leefstijl(genees)kunde, vitaliteitsmanagement in bedrijven en gezonde leefstijl en sport in het lesprogramma van primair en voortgezet onderwijs.

De nieuwe partij NLBeter heeft vast iets af te dingen op de de titel ‘enige landelijke partij’ in het vitaliteitsdomein. NLBeter doet wel mee aan de Tweede Kamerverkiezingen, met als lijsttrekker psychiater Esther van Fennema en als woordvoerder preventie cardioloog Janneke Wittekoek. Vanuit de sporthoek is Maurice Leeser, voorheen Watersportverbond en nu Sportbedrijf Lelystad, betrokken. Zij zetten bijvoorbeeld in op de bestrijding van de “pandemie van de bewegingsarmoede” met een preventieplan Sport en Bewegen, waarin onder meer wordt gepleit voor een Sportwet, de beweegvriendelijke omgeving en extra sport- en beweeginterventies in krachtwijken.

De partij heeft – net als alle andere nieuwe partijen – extra last van de beperkingen van de coronatijd, waardoor campagnevoeren alleen online kan en ‘zendtijd’ beperkt is. NLBeter heeft een verkiezingsprogramma dat specifiek insteekt op nieuwe oplossingen voor gezondheidszorg, leefbaarheid, corona en onderwijs.

Dit artikel heeft op 15 februari 2020 een update gekregen. Dit houdt verband met actualisatie van de Stemhulp Sport en Bewegen aan de hand van de definitieve verkiezingsprogramma’s, nadat een eerste versie deels nog op concept-verkiezingsprogramma’s was gebaseerd.



Artikelen uitgelicht


Beleid
public, professional
overzichtsartikel
beleidsontwikkelingen, financiering en subsidies, waarde van sport en bewegen