B-Fit

B-Fit is ontwikkeld om een gezonde en actieve leefstijl bij kinderen te stimuleren. Hiermee willen we overgewicht tegen gaan en motorische achterstand voorkomen.

Overgewicht bij kinderen kan leiden tot diverse gezondheidsproblemen op zowel jonge als latere leeftijd. Zo hebben kinderen met overgewicht vaak een hoger cholesterolgehalte, vaker astma en meer bewegingsgerelateerde klachten dan leeftijdsgenootjes met een gezond gewicht (Kang et al., 2012; Krul et al., 2009; Yamaki et al., 2011). Ook hebben kinderen met overgewicht vaker last van psychosociale problemen zoals een laag zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen en depressieve gevoelens (Vos, de – Van der Hoeven, 2010).

11,6% van kinderen in de basisschoolleeftijd heeft overgewicht (Centraal Bureau voor de Statistiek (1), 2019). Na een jarenlange stijging is de laatste jaren een lichte daling te zien, mede door de structurele aandacht voor een gezonde leefstijl (Centraal Bureau voor de Statistiek (1), 2019; Centraal Bureau voor de Statistiek, 2020)

80% van de kinderen met overgewicht heeft ook als volwassene gewichtsproblemen. De voorspellende waarde van overgewicht bij kinderen voor overgewicht op volwassen leeftijd neemt toe met de leeftijd (CBO, 2007). Het is daarom belangrijk om al op jonge leeftijd te zorgen voor preventie tegen overgewicht.

Bijna een derde van kinderen in de leeftijd 4-12 jaar scoort onvoldoende op motorische vaardigheid (MQ Scan, 2020), iets wat de gezonde ontwikkeling van kinderen negatief beïnvloedt. Onderzoek heeft aangetoond dat het op jonge leeftijd ontwikkelen van fundamentele motorische vaardigheden bijdraagt aan een meer actieve leefstijl in de daaropvolgende jaren (Hoeboer, J., e.a. 2014).

De primaire doelgroep van het B-Fit programma bestaat uit kinderen in de basisschoolleeftijd van 4 tot en met 12 jaar.

De intermediaire doelgroep zijn ouders van leerlingen van het (speciaal) basisonderwijs en groepsleerkrachten van het (speciaal) basisonderwijs. Zij spelen een belangrijke rol bij het uitvoeren en borgen van het B-Fit programma en de bijbehorende interventies, thuis en op school. Binnen het B-Fit programma zijn verschillende activiteiten en interventies gericht op betrokkenheid van deze intermediaire doelgroep maar ook op actieve deelname, zoals de gezamenlijke startbijeenkomst en de interventies Samen Vitaal en Vitaal Team.

Hoofddoel

Het hoofddoel van B-Fit is het voorkomen van overgewicht en motorische achterstand bij kinderen in de leeftijd van 4 tot en met 12 jaar door het stimuleren van een gezonde en actieve leefstijl. Hierbij draait het om een duurzame gedragsverandering. Kernbegrippen hierbij zijn gezonde voeding en voldoende beweging. Deze zijn ondergebracht in de thema’s Beweeg je Fit, Eet je Fit, Leer je Fit en Samen Fit.

Subdoel

Subdoel(en) primaire doelgroep

Alle kinderen uit de onder-, midden- en bovenbouw

– Kinderen hebben plezier in bewegen.

– Kinderen hebben meer vertrouwen in eigen kunnen.

– Kinderen hebben een positieve attitude ten aanzien van bewegen.

– Kinderen hebben een positieve attitude ten aanzien van gezonde voeding.

En daarnaast nog voor de midden en bovenbouw

– Kinderen weten beter wat gezonde voeding is en kunnen gezondere keuzes maken.

– Kinderen achten zichzelf in staat om hun eet- en beweeggewoonten te veranderen.

Een mooi voorbeeld hiervan is de interventie ‘de gezonde lunchtrommel’. De workshop richt zich voor groep 1 t/m 4 alleen op de ouders, vanaf groep 5 t/m 8 richten we ons op zowel de kinderen als de ouders. Dit omdat we ervan uitgaan dat vanaf groep 5 er al kinderen zijn die ‘s ochtend hun eigen lunchtrommel klaarmaken.

Subdoel(en) intermediaire doelgroep Onderwijsinstelling:

• Structurele aandacht en mankracht voor het stimuleren van een gezonde en actieve leefstijl borgen binnen de deelnemende onderwijsinstellingen.
• Groepsleerkrachten hebben een positieve attitude ten aanzien van het structureel inbedden van bewegen gedurende de schooldag.
• Groepsleerkrachten hebben de kennis en het zelfvertrouwen voor het opzetten en uitvoeren van bewegingsactiviteiten gedurende de schooldag
• Groepsleerkrachten hebben meer kennis over gezonde voeding en kunnen gezondere keuzes maken voor zichzelf en voor de kinderen.
• Groepsleerkrachten zijn een positief voorbeeld voor kinderen op het gebied van gezonde voeding en bewegen.

Subdoel(en) intermediaire doelgroep Ouders en/of verzorgers:

• Ouders en/of verzorgers ervaren zelf ook meer plezier in bewegen en zien hoe kinderen dit ervaren.
• Ouders en/of verzorgers hebben een positieve attitude ten aanzien van bewegen en gezonde voeding.
• Ouders en/of verzorgers zijn een positief voorbeeld voor hun kinderen.
• Ouders en/of verzorgers weten beter wat gezonde voeding is en kunnen gezondere keuzes maken voor zichzelf en hun kinderen.

Opzet van de interventie

B-Fit is een tweejarig programma met de volgende werkwijze:

Stap 1: aanmelden school

Aanmelden gaat via www.bfit.nl.Na aanmelding wordt de school gekoppeld aan een B-Fit coach en een begeleider van de Gelderse Sport Federatie (GSF).

Stap 2: intakegesprek

B-Fit is een programma op maat. Tijdens het intakegesprek met de schooldirecteur en B-Fit coach worden de wensen t.a.v. het programma in kaart gebracht.

Stap 3: startbijeenkomst

Tijdens deze interactieve bijeenkomst wordt B-Fit aan het schoolteam gepresenteerd.

Stap 4: menukaart

Er wordt een projectgroep samengesteld. Samen met de B-Fit coach wordt een keuze gemaakt uit de interventies, te vinden op de speciaal ontwikkelde menukaart.

Stap 5: officiële start

Op een leuke en ludieke manier wordt de officiële start van het B-Fit programma kenbaar gemaakt aan ouders en kinderen.

Stap 6: afname test (1)

We starten met het afnemen van een test om de motorische ontwikkeling van de kinderen in kaart te brengen.

Stap 7: uitvoering interventies

De B-Fit coach gaat samen met de school gedurende twee jaar aan de slag met de gekozen interventies. Het B-Fit programma wordt op de eigen locatie van de deelnemende onderwijsinstelling uitgevoerd.

Stap 8: afname test (2)

Na afloop van het programma wordt de test voor motorische ontwikkeling herhaald. Hiermee wordt inzicht verkregen in de geboekte vooruitgang van de kinderen.

Stap 9: evaluatie

Samen met de B-Fit coördinator van de Gelderse Sport Federatie wordt het programma geëvalueerd. Bekeken wordt of de school haar doelen bereikt heeft of dat meer ondersteuning nodig is.

Stap 10: voortzetting school

B-Fit staat! Nu kan de school het zelf voortzetten.

Locaties en Uitvoering

B-Fit kan worden uitgevoerd op het regulier en speciaal basisonderwijs. De interventies zijn afgestemd op de leeftijdsgroep 4-12 jaar. De interventies uit het B-Fit programma worden op locatie bij de deelnemende onderwijsinstelling uitgevoerd.

Bij de start van het B-Fit programma is de B-Fit coach de voornaamste kartrekker. Gaandeweg veranderd deze rol en wordt het meer een ondersteunende rol en ligt de uitvoering vooral bij de school zelf (groepsleerkrachten).

Dit gebeurt per interventie en is ook per interventie beschreven in de portal.

Als voorbeeld de interventie ‘actieve pauzes’: De eerste vier weken verzorgt de B-Fitcoach de pauzespelen, de middelste vier weken samen met de groepsleerkrachten en de laatste vier weken verzorgen de groepsleerkrachten de pauzespelen. De B-Fitcoach maakt een jaarplanning en verzorgt de leskaarten en spreekt met het schoolteam alle regels en randvoorwaarden door. Dit wordt dan structureel voortgezet waarbij de B-Fitcoach dit meerdere malen evalueert en bijstuurt, totdat de situatie is ontstaan waarbij het een onderdeel van de school is geworden.

Ander voorbeeld ‘gezond trakteren’ hierbij worden ouders geënthousiasmeerd en geïnspireerd om gezond te trakteren met een leuke workshop gezonde traktaties maken, met het team wordt besproken hoe dit te blijven stimuleren en dit krijgt tevens een plek in het gezondheidsbeleid. Ook dit blijft op de agenda staan totdat alle neuzen dezelfde kant op staan en iedere groepsleerkracht hetzelfde beleid uitvoert in zijn of haar klas rondom trakteren.

Bij de start van B-Fit wordt er vanuit school een contactpersoon (lokale kartrekker) aangesteld die structurele boven schoolse uren krijgt vanuit school voor B-Fit ook na de twee jaar. Deze persoon is ook belangrijk in de borging en zal hier aandacht voor blijven houden.

Werving

Onderwijsinstellingen kunnen interesse in het B-Fit programma kenbaar maken via de website www.bfit.nl. Op deze website is alle informatie over de opzet en inhoud van het programma terug te vinden.

Geïnteresseerden onderwijsinstellingen kunnen kosteloos een demo aanvragen van de portal. De demo bevat enkele onderdelen van de daadwerkelijke portal en is bedoeld om onderwijsinstellingen een idee te geven van het programma en de mogelijkheden.

De ‘Bee-fit bij’ is het symbool van B-Fit. Deze is terug te vinden in de gehele huisstijl van het programma en allerlei communicatie uitingen. Via de portal zijn diverse logo’s en afbeeldingen te downloaden voor gebruik op social media, nieuwsbrieven of websites. Verder is er een informatieflyer, zijn er ansichtkaarten van B-Fit en zijn er speciale B-Fit viltjes gedrukt met daarbij een spelblad met spellen die gebruikt kunnen worden bij o.a. de officiële opening, de teambijeenkomst, actieve pauzes, bewegingstussendoortjes en ouderavonden.

Motorische test

Onderwijsinstellingen krijgen bij aanvang van B-Fit een tweejarig account van de MQ Scan, waarmee de motorische ontwikkeling van kinderen gevolgd kan worden.

Uitvoering

Iedere B-Fit coach krijgt per onderwijsinstelling een account voor de B-Fit begeleidingsportal (https://bfit.anewspring.nl) waarmee hij/zij in contact staat met zijn of haar begeleider vanuit de GSF. Op de begeleidingsportal is alle benodigde informatie waaronder presentaties, voorbeeldbrieven, handleidingen, etc. te downloaden om het B-Fit programma en de interventies goed te kunnen uitvoeren. Bij sommige interventies zijn ook materialen nodig (zoals spelkaarten of beweegkalenders), deze worden door de GSF-begeleider besteld wanneer een onderwijsinstelling voor de desbetreffende interventie heeft gekozen.

Evaluatie

Evaluatieformulieren zijn beschikbaar op de online portal, deze worden online afgenomen aan het eind van het programma. Tussentijds evalueert de B-Fitcoach zelf met het schoolteam.

B-fit is een theoretisch goed onderbouwde interventie met jarenlange ervaring en een goed bereik van scholen. De interventie is doorontwikkeld met een online portal dat onder andere een keuzemenu bevat met verschillende interventies. Deze doorontwikkeling bevordert zowel de implementatie als de kwaliteit van de uitvoering van de interventie. Sterk is ook de tweejarige op maat begeleiding van de B-fit coach.

Er is effect onderzoek uitgevoerd naar de oude versie die qua inhoud vergelijkbaar is met de doorontwikkelde versie. Dit effectonderzoek laat positieve effecten zien op de gezondheid en leefstijl van kinderen van 4-8 jaar oud.