Beweeg Wijs, spelen en bewegen voor het jonge kind

De methodiek Beweeg Wijs richt zich op het probleem van bewegingsarmoede en het gebrek aan een gevarieerd en goed onderbouwd beweegaanbod bij kinderen van 1,5-4 jaar bij de kinderopvang.

Gevarieerd bewegen en motorische vaardigheden aanleren is belangrijk voor de ontwikkeling van jonge kinderen. Toch bewegen kinderen tegenwoordig minder dan vroeger. In 2018

voldeed slechts 56% van de 4 tot 12 jarigen aan de beweegrichtlijn (Gezondheidenquête/Leefstijlmonitor CBS i.s.m. RIVM en Trimbos-instituut).

Basisschoolkinderen (10-12 jaar) van tegenwoordig scoren significant minder goed op motorische fitheidstesten, die kracht, snelheid, lenigheid en coördinatie meten, dan kinderen van 25 jaar geleden. Er wordt ook een daling geconstateerd in de scores voor ‘hand/oog coördinatie’ en ‘lenigheid’. Hier blijkt dat respectievelijk 56 en 50 procent van de kinderen onder het gemiddelde van 1980 scoort.

Er is nog weinig bekend is over het huidige beweegniveau van peuters en kleuters in Nederland. Ook zijn er geen andere resultaten uit onderzoeken bekend naar het vaardigheidsniveau van kinderen tussen de 0 en 6 jaar in Nederland.

Het ontbreken van duidelijke richtlijnen voor het wenselijke beweegaanbod in de kwaliteitseisen van de kinderopvang leidt ertoe dat dit vaak niet wordt meegenomen in het beleid van de opvang en dat pedagogisch medewerkers hier niet structureel mee bezig zijn (Komen e.a. 2019).

Pedagogisch medewerkers willen graag meer tijd besteden aan gerichte beweegactiviteiten, maar kennis en ervaring op het gebied van het aanbieden van bewegen ontbreekt, waardoor ze terughoudend zijn in het aanbodKomen e.a. 2019).

Beweeginterventies blijken onder voorwaarden effect te hebben op het beweeggedrag binnen de opvang: wanneer de pedagogisch medewerkers gericht worden geschoold en begeleid, stijgt het aanbod en het plezier in bewegen bij de kinderen en bij de pedagogisch medewerkers (Komen e.a. 2019).
In verschillende interventiestudies is geconcludeerd dat het trainen van pedagogisch medewerkers binnen de opvang leidt tot verbetering van de hoeveelheid bewegen binnen de opvang. Ook de motivatie van de kinderen om te bewegen was zichtbaar hoger (Mehtälä e.a. 2014).

De Beweeg Wijs methodiek voor het jonge kind richt zich op kinderen van 1,5 – 4 jaar in de kinderopvang.

De intermediaire doelgroep is van groot belang om de interventie succesvol te implementeren en te continueren. De belangrijkste intermediaire doelgroep zijn de pedagogisch medewerkers.

Pedagogisch medewerkers worden in twee jaar opgeleid om tijdens en na de implementatieperiode het aanbod zelfstandig te kunnen continueren, eventueel met incidentele ondersteuning vanuit Beweeg Wijs. Van belang is dus dat de pedagogisch medewerkers een grote motivatie hebben om de methodiek goed te implementeren en te borgen binnen het reguliere programma.

Een andere belangrijke intermediaire doelgroep zijn de ouders. Zij worden op verschillende manieren bij de methodiek betrokken om het beweegprogramma ook in de thuisomgeving aan te kunnen bieden.

Hoofddoel

Het doel van de Beweeg Wijs methodiek voor het jonge kind is dat kinderen van 1,5 – 4 jaar na twee jaar Beweeg Wijs meer en gevarieerder spelen en bewegen tijdens de speelmomenten op het speelplein. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling van jonge kinderen.

Subdoel

Einddoelgroep: kinderen 1,5 – 4 jaar

Na twee jaar Beweeg Wijs:…

• besteden kinderen tijdens de buitenspeelmomenten naast ‘vrije spelactiviteiten’ zoals spelen in de zandbak, op fietsjes en fantasiespel, tenminste 1 keer per week 20 minuten aan gerichte spelactiviteiten met aandacht voor de motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling.

hebben kinderen actief deelgenomen aan tenminste 75% van alle spelactiviteiten die door Beweeg Wijs zijn aangeboden.

Intermediaire doelgroep: pedagogisch medewerkers

Na twee jaar Beweeg Wijs:…

• heeft tenminste 80% van de pedagogisch medewerkers middels de scholingen geleerd en ervaren om een proactieve rol op het speelplein tijdens de buitenspeelmomenten op zich te nemen.
• Heeft tenminste 80% van de pedagogisch medewerkers middels de scholingen geleerd om sociaal en motorisch eenvoudige en ingewikkelde spellen aan te passen aan het niveau van ieder individueel kind.
• Biedt tenminste 50% van de pedagogische medewerkers de spelactiviteiten tenminste 1 x per week op het speelplein uit en past indien nodig de spelactiviteiten aan bij de motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling van elk individuele kind.
• is het beweegteam eigenaar geworden van de methodiek en voelt zich verantwoordelijk om Beweeg Wijs na twee jaar zelfstandig voort te zetten.

Intermediaire doelgroep: ouders

Na twee jaar Beweeg Wijs:…

• hebben alle ouders tenminste 40 beweegkaarten (minimaal 3 per thema) ontvangen om thuis de spelactiviteit met hun kind uit te voeren.
• voert tenminste 30% van de ouders tenminste 10 Beweeg Wijs activiteit uit in thuisomgeving samen met hun kind.

Fysieke omgeving

Na twee jaar Beweeg Wijs:…

is het speelplein (her)ingericht volgens de Beweeg Wijs methodiek (bijv. kleurenstructuur op het
schoolplein en gevarieerd speelmateriaal)

Opzet van de interventie

De implementatie duurt doorgaans twee jaar en bestaat uit drie fases:
1. Voorbereidingsfase (± 2 maand)

• De kinderopvang organisatie Vraagt de interventie aan. Dit kan ook via een gemeente of Sportservice organisatie verlopen.
• Er volgt een kennismakingsgesprek. Wensen en mogelijkheden worden in beeld gebracht en er wordt een plan van aanpak opgesteld.
• De kinderopvangorganisatie besluit of zij van start gaan. Zo ja, dan wordt er een beweegteam geformeerd
• Er vindt een startbijeenkomst plaats voor alle pedagogisch medewerkers waarin de methodiek wordt toegelicht en de eerste
• In twee jaar tijd komen 12 thema’s aan bod, te starten met basisthema’s als oog-handcoördinatie en evenwicht, gevolgd door verdiepende thema’s als circus, peutersport, bewegen op muziek en seizoensgebonden thema’s.
• In jaar 1 komt thema 1 t/m 6 aan bod. In jaar 2 thema 7 t/m 12. Elk thema duurt zes weken.
• Drie keer per jaar biedt Beweeg Wijs een scholing plaats voor alle pedagogisch medewerkers. Tijdens de scholing worden de afgelopen twee thema’s geëvalueerd en worden de komende twee thema’s in theorie en praktijk behandeld.
• Eén keer per jaar vindt er een ouderbijeenkomst plaats.
  

2. Uitvoeringsfase (2 jaar)

• In twee jaar tijd komen 12 thema’s aan bod, te starten met basisthema’s als oog-handcoördinatie en evenwicht, gevolgd door verdiepende thema’s als circus, peutersport, bewegen op muziek en seizoensgebonden thema’s.
• In jaar 1 komt thema 1 t/m 6 aan bod. In jaar 2 thema 7 t/m 12. Elk thema duurt zes weken.
• Drie keer per jaar biedt Beweeg Wijs een scholing plaats voor alle pedagogisch medewerkers. Tijdens de scholing worden de afgelopen twee thema’s geëvalueerd en worden de komende twee thema’s in theorie en praktijk behandeld.
• Eén keer per jaar vindt er een ouderbijeenkomst plaats.

3. Borgingsfase

• De kinderopvangorganisatie kan na twee jaar een onderhoudsabonnement inkopen waarmee de methodiek optimaal gecontinueerd wordt.. Beweeg Wijs biedt verschillende mogelijkheden voor nascholing, begeleiding en advies en speelbegeleiding. De organisatie kiest voor hetgeen dat aansluit op hun wensen en behoeften.

Locaties en Uitvoering

De interventie wordt uitgevoerd bij kinderopvangorganisaties (kinderdagverblijf, peuterspeelzaal etc.). De activiteiten vinden zoveel mogelijk buiten op het speelplein plaats, waar overigens geen speciale eisen voor gelden. De activiteiten worden 2 jaar lang door een speelbegeleider van Beweeg Wijs uitgevoerd in samenwerking met de pedagogisch medewerkers.

Indien mogelijk wordt de methodiek doorgetrokken naar het basisonderwijs. In de kleutergroepen is er een overgang van de peutermethodiek naar de kleutermethodiek. Indien er sprake is van een IKC, kan deze overgang optimaal worden ingezet, zowel inhoudelijk (methodemappen sluiten op elkaar aan) als omgevingsgericht (het schoolplein is ingericht voor zowel peuters als kleuters).

Indien mogelijk en gewenst wordt de methodiek ook doorgetrokken naar  e sportvereniging. Dit kan bijvoorbeeld bij verenigingen die bestaand aanbod voor de doelgroep 1,5 – 4 jaar hebben zoals een peutergym en peuterzwemmen.

De kinderopvangorganisatie kan een doorverwijzende functie vervullen door ouders te informeren over het aanbod en de kennismakingslessen. Indien een sportvereniging de methodiek Beweeg Wijs daadwerkelijk wil inzetten, volgt er een apart traject waarbij trainers geschoold worden. Deze scholing valt echter buiten deze methodiek.

Vanuit Beweeg Wijs wordt elk project begeleid en gecoördineerd door een coördinator /

implementatiedeskundige die gespecialiseerd is in de peutermethodiek.

Hij/zij kent de regio goed en daarmee ook de partners die er

mogelijk bij betrokken worden.

Het beweegteam bewaakt gedurende het traject de inhoud, het proces en de kwaliteit. Hiervoor komen zij 4 keer bij elkaar.

De basis wordt gelegd bij de kinderopvang en daar waar haalbaar en gewenst wordt er lokaal een

ketenaanpak / doorgaande lijn ontwikkeld waar lokale partners elkaar kunnen vinden.

Er vindt een startbijeenkomst plaats bij de kinderopvangorganisatie(s). De pedagogisch medewerkers worden geïnformeerd over de methodiek en verwachtingen over en weer worden besproken.

Ook worden er bij de start afspraken gemaakt over de inzet van Beweeg Wijs; beweegmomenten, inzet

speelbegeleider, duur programma, inzet pedagogisch medewerkers, ouderbetrokkenheid etc.

Een speelbegeleider verzorgt het beweegaanbod aan de kinderen. Pedagogisch

medewerkers zijn hierbij aanwezig, ondersteunen de les en leren wat de inhoud van het thema is zodat zij

de lessen later die week bij andere groepen kunnen aanbieden.

Ouders worden middels nieuwsbrievenen informatiebijeenkomsten geïnformeerd en gemotiveerd tot meer bewegen in de thuisomgeving

Er vinden 6 scholingen voor de pedagogisch medewekers plaats. Mogelijk i.s.m. een kinderfysiotherapeut, GGD en het consultatiebureau.

Methodemap Beweeg Wijs

Elke kinderopvang organisatie die aan de slag gaat met de methodiek Beweeg Wijs, ontvangt een methodemap “Beweeg Wijs, spelen en bewegen voor het jonge

kind”. De methodemap bevat 6 thema’s met basisvaardigheden voor invulling van de 6 periodes in het eerste jaar en 6 periodes in het tweede jaar. Elk thema bevat 10 speelkaarten met verschillende manieren waarop de activiteit gespeeld kan worden. In totaal dus 6thema’s x 10 spelen met per kaart ongeveer 4 verschillende spelen dus in totaal maar liefst 80 peuter activiteiten

– Elk thema wordt ingeleid met een stuk achtergrond informatie over het desbetreffende thema met daarin

een duidelijke link naar de motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling.

Gebruik van materiaal

Naast de methodemap is het gebruik van materialen een belangrijk onderdeel van de methodiek. Beweeg

Wijs werkt met simpel en waar mogelijk kosteloos materiaal. Bij elk thema ontvangt de kinderopvangorganisatie een materialenpakket, passend bij de beweegactiviteiten. Een heel aantal materialen komt weer terug in andere thema’s en kunnen daardoor duurzaam gebruikt worden. Ook kunnen sommige materialen zelf verzameld worden, bijvoorbeeld bladeren en kastanjes bij het thema natuurlijk spelen. Veel materiaal is vaak ook al aanwezig op de locaties zoals schepjes, emmers, ballonnen etc.

Nieuwsbrief ouders

Beweeg Wijs ontwikkelt nieuwsbrieven voor ouders waarin de thema’s

beschreven staan. Zo wordt er beschreven wat kinderen hebben geleerd. Ook worden tips en adviezen

gegeven over het stimuleren van speel- en beweeggedrag in de thuisomgeving en er worden adviezen gegeven over een gezonde leefstijl en gezonde voeding.

Ouders ontvangen ook beknopte beweegkaarten van de activiteiten die aan bod zijn gekomen. Hiermee

stimuleren we dat ouders de geleerde activiteiten in de thuisomgeving met hun kinderen uitvoeren.

De methodemap, materialen, nieuwsbrief en ouder-kindkaarten worden meegenomen in het kostenoverzicht.