Cool 2B Fit 8-13 jaar

Veel basisschoolleerlingen in de leeftijd 8-13 jaar hebben overgewicht of zelfs obesitas, veroorzaakt door een disbalans tussen beweeggedrag (energieverbruik) en eetgedrag (energie-inname). De eigen regie, de opvoedvaardigheden ouders en psychosociale ondersteuning van ouder en kind spelen een essentiële rol in beweeggedrag en voedingsgedrag dat samenhangt met overgewicht/obesitas. Een interventie moet zich dus op drie pijlers (voeding, beweging (inclusief slaap) en gedrag in samenwerking met ouders) richten om het probleem overgewicht/ obesitas aan te pakken.

Overgewicht/Obesitas
Overgewicht of obesitas betekent dat iemand te veel lichaamsvet heeft. De meest gebruikte maat om dit te meten is de Body Mass Index (BMI). Dit is een index voor het gewicht in verhouding tot lichaamslengte. Voor volwassenen is sprake van overgewicht als de BMI groter is dan 25 en er is sprake van obesitas bij een BMI groter dan 30. Het bepalen van overgewicht of obesitas bij een kind is bewerkelijker. Bij hen hangen de criteria ook af van leeftijd en geslacht. Bij kinderen gaat men uit van tabellen met de gemiddelde BMI voor jongens en meisjes per leeftijd, gebaseerd op internationaal geldende afkappunten (NJI, 2013; Cole et al., 2000).

Gezond beweeggedrag/ slaap
Een gezond beweeggedrag houdt voor kinderen in dat ze voldoen aan de nieuwe beweegrichtlijn voor kinderen. De beweegrichtlijn voor kinderen is per september 2017 opgesteld en deze norm definieert een minimaal niveau van bewegen dat nodig is om gezondheidswinst te behalen.

Slaap
Een kind heeft 2x zoveel kans op overgewicht, wanneer het structureel te weinig slaap krijgt. Een goede slaap hygiëne en beeldschermgebruik zorgen ervoor dat kinderen niet in de vicieuze cirkel terecht komen van slaapgebrek.

De interventie richt zich op kinderen in de basisschoolleeftijd van 8 tot en met 13 jaar met overgewicht of obesitas, waarbij de oorzaak een inactieve leefstijl en een ongezond voedingspatroon is.

Cool 2B Fit is bedoeld voor basisschoolkinderen die voldoen aan de volgende kenmerken:

• leeftijd van 8-13 jaar;
• autochtone als allochtone;
• gaand naar de basisschool;
• vanaf niveau GGR matig verhoogt (overgewicht in combinatie met comorbiditeit en ernstige vormen van overgewicht – obesitas graad I, II of III-, al dan niet in combinatie met de comorbiditeit).
• Ze zijn gemotiveerd, evenals de intermediair ouders om samen het probleem aan te pakken.

(gemotiveerde ouders zijn betrokken, geven steun en hebben een voorbeeldfunctie).

1.Ouders

Ouders vormen een belangrijke intermediair, omdat de ouders een essentiële rol spelen in het integreren van het extra bewegen en sporten van het kind in het dagelijks leven. Uit de praktijk blijkt dat vaak het hele gezin een nieuw leefpatroon aanleert met structureel meer beweging en een gezond en evenwichtig voedingspatroon.

2.De professionals van het multidisciplinaire team van Cool 2B Fit:

• Sportinstructeur/sportaanbieder
• Kinderfysiotherapeut
• Diëtiste
• Gezondheidszorgpsycholoog

3.Professionele doorverwijzers (ketenzorg)

Tot slot hebben we nog een groep doorverwijzers als intermediair aangewezen, omdat ze in hun dagelijkse werk met de doelgroep van deze interventie in aanraking komen. Deze doorverwijzers spelen een belangrijke rol in de screening. In veel gevallen blijkt dat de deelnemers zich aanmelden doordat een doorverwijzer ze attent heeft gemaakt op dit programma.

Dit zijn: huisartsen, kinderartsen, jeugdartsen verpleegkundigen van de JGZ (Jeugdgezondheidszorg), intern begeleiders en sportcoördinatoren op scholen en medewerkers Centrum Jeugd en Gezin en niet reeds in het programma deelnemende sportinstructeurs, fysiotherapeuten, psychologen en diëtistes.

Hoofddoel

De deelnemers in de leeftijd van 8-13 jaar met overgewicht of obesitas hebben na de interventie een gezond(er) gewicht d.m.v. de subdoelen:

1. Een positieve gedragsverandering op het gebied van voeding dat voldoet aan de Schijf van 5 van het Voedingscentrum.

2. Een positieve gedragsverandering op het gebied van bewegen.

3. Een verbetering van Kwaliteit van Leven op het gebied van sociaal en emotioneel functioneren.

Subdoel

1. Subdoel: Een positieve gedragsverandering op het gebied van bewegen door:

• Lid zijn/ worden van minimaal 1 sportclub
• Een verbetering van de conditie, gemeten met de 10 meter Shuttle run test
• Meer bewegen, gemeten met de Nederlandse Beweegnorm jeugd 4-18 jaar.

2. Subdoel: Een positieve gedragsverandering op gebied van voeding door:

• Meer groente eten
• Meer fruit eten
• Vaker ontbijten
• Meer water of koffie/ thee drinken (zonder suiker)
• Verbetering eetgedrag betreft tussendoortjes

3. Subdoel:Een verbetering binnen Kwaliteit van Leven op het gebied van sociaal en emotioneel functioneren door:

• Minder problemen ervaren in sociaal en emotioneel functioneren
• Minder sociale en emotionele problemen worden gesignaleerd door de ouders

Opzet van de interventie

Zie tabel in het werkblad.

Locaties en Uitvoering

Eén van de vier professionals kan het initiatief nemen om een multidisciplinair team op te starten in een nieuwe gemeente, waar de interventie nog niet loopt. De initiatiefnemer benadert dus zelf de andere drie verplichte disciplines in haar/zijn eigen netwerk. Samen vormen ze dan het lokale multidisciplinaire team en kunnen ze zich aanmelden voor de interventie. Het multidisciplinaire team moet uit de volgende personen bestaan:

• sportinstructeur/sportaanbieder (sportschool of gym-club)
• kinderfysiotherapeut
• diëtiste
• gezondheidszorgpsycholoog

De gehele interventie wordt uitgevoerd in een sportschool, gymzaal of gymclub, waarbij tevens een ruimte (of in de nabije omgeving) is, waar tegelijkertijd de ouderbijeenkomsten kunnen worden gehouden.De gymzaal moet voldoende groot zijn, zodat de kinderen vrij kunnen rennen. Er moet voldoende spelmateriaal en toestellen aanwezig zijn, zodat er een gevarieerd sportaanbod gegeven kan worden.

Voor de intake en evaluaties is het handig dat er meerdere ruimtes aanwezig zijn, b.v. een fysiotherapiepraktijk, zodat de verschillende disciplines tegelijkertijd kunnen werken.

In Twente draaiden van 2003 tot 2010 vier succesvolle interventies voor kinderen met overgewicht en obesitas. De vier professionals van deze interventies hebben de handen in één geslagen en samen met de GGD Twente en Roset (Regionale Ondersteuning Eerste lijn Twente) hebben ze een uniform multidisciplinaire interventie ontwikkeld. De beste onderdelen uit de verschillende interventies zijn samengesmeed tot één interventie: Cool 2B Fit.

Om de continuïteit en kwaliteit van de interventie te waarborgen is tegelijkertijd (begin 2011) de Stichting Cool 2B Fit opgericht.

De vier professionals hebben destijds de doelgroep betrokken bij de optimalisatie en doorontwikkeling van de interventies middels evaluatieformulieren. Het evalueren en afnemen van de vragenlijsten bij kinderen en ouders is een vast onderdeel van de interventie Cool 2B Fit. Op deze manier wordt de interventie continu gemonitord en geoptimaliseerd en sluit de interventie aan bij de beleefwereld van de doelgroep.

Werving:

• Website: www.cool2bfit.nl;
• Flyers, posters, folders, banners en persberichten en artikelen voor de media.

Uitvoering:

• Handleiding voor startende Cool 2B Fit teams;
• Website: www.cool2bfit.nl: complete programma, uitleg, alle benodigde materialen en monitoring deelnemers. Dit staat op een beveiligd gedeelte van de website voor professionals.
• Website: www.cool2bfit.nl: complete uitleg programma, deelnemer/ ouders kunnen eigen testresultaten volgen. Dit staat op beveiligd gedeelte van de website voor ouders/ deelnemer.
• Cool 2B Fit beloningsklok
• Cool 2B Fit werkmap voor deelnemers;
• Beweegkaarten voor deelnemers;
• E-coach (digitaal) die ouders van deelnemers kunnen invullen via beveiligde gedeelte van de website en waarop de gz-psycholoog feedback kan geven;
• Factsheet, brieven en power point voor gemeente om subsidie aan te vragen.

Evaluatie:

• Verzamelen van alle testgegevens waardoor resultaat per deelnemer, per team, per provincie en in totaal wordt gemonitord;
• Tussenevaluatie formulier ouders;
• Tussenevaluatie formulier deelnemer;
• Eindevaluatie formulier ouders;
• Eindevaluatie formulier deelnemer;
• Evaluatieformulier zorgprofessionals en sportinstructeur/ sportaanbieder

Stichting Cool 2B Fit:

• Overeenkomst voor startende Cool 2B Fit teams;
• Huishoudelijk reglement voor lokale uitvoerende Cool 2B Fit teams;
• Communicatieplan voor Stichting Cool 2B Fit;
• Nieuwsbrief voor uitvoerende Cool 2B Fit teams;

Cool 2B Fit is een interventie voor een zeer relevante doelgroep: kinderen met overgewicht of obesitas. De drie pijlers waarop de interventie zich richt –beweeggedrag, voedingsgedrag en eigenwaarde – zijn goed en systematisch onderbouwd. Ook wordt de belangrijke rol van de ouders nadrukkelijk meegenomen in aanpak en onderbouwing. Aandachtspunt blijft de werving van de doelgroep. 

Er ligt een goed uitgewerkte handleiding. Tevens wordt gewerkt in een brede coalitie van samenwerking, dat is positief voor draagvlak en continuïteit.