Sporttest

Er is veel sportuitval bij kinderen vanaf de leeftijd 13-14 jaar. Dit blijkt uit de (geleidelijke) daling sporters die minimaal 4x per maand sporten. Bij de leeftijd 5-12 jaar sportte in 2016 77% en bij de leeftijd 13-18 jaar was dit in 2016 nog maar 69%. Bij de leeftijd 19-30 jaar daalde dit in 2016 zelfs naar 63%. Gekeken naar clublidmaatschap valt op dat in 2016 78% 6-11 jarigen lid is, terwijl van de 12-19 jarigen slechts 56% nog lid is.1

De reden om te stoppen met sport is vaak een te lage intrinsieke motivatie. Andere interesses winnen het van sport14. Volgens de SportersMonitor heeft 50% van de doelgroep 5-20 jarigen te weinig tijd of andere/leukere bezigheden te doen in plaats van sporten. Ook het Nationaal Sportonderzoek wijst op tijdgebrek bij 16- 20 jarigen (2016)15.

Meestal wordt de sportkeuze gemaakt in de leeftijdscategorie 4-8 jaar.18 Dit komt omdat kinderen op deze leeftijd vaak klaar zijn met zwemles en dus overgaan op andere wekelijkse activiteit. Het is belangrijk om voordat uitval plaatsvindt op 13-14 jarige leeftijd de sport te hebben gekozen waar je voldoende succesbeleving en motivatie uithaalt.18 Ter illustratie: Uit cijfers van voetbal blijkt dat 2,87% van de ruim 450.000 jeugdleden stopt onder 15 op 14 jarige leeftijd. Bij de jongens is dit percentage zelfs 16,43.4 Wat blijkt, het aantal jongeren onder de 14 dat aan voetbal doet (25% van alle sporten) is hoger dan het aantal adviezen voor voetbal dat NBSS uitgeeft bij de Sportkeuzetesten (19,05%).19 Achteraf beredenerend maken veel jongeren op jonge leeftijd de verkeerde sportkeuze.

Niet-sportdeelname heeft ernstige gevolgen voor de gezondheid, zoals overgewicht, het vergroot het risico op chronische aandoeningen zoals hartziekten, diabetes, osteoporose, beroerte en depressie. Bij 80% van de kinderen die kampen met overgewicht in de jeugd, heeft hier op volwassen leeftijd nog last van. Deze 80% zal gewichtsproblemen houden, met alle gevolgen van dien.3 4

Sport is een belangrijke factor bij de (sociale) ontwikkeling van kinderen. Er blijkt dat de minst actieve personen het grootste risico hebben op negatieve gezondheidseffecten.5

Naast gebrek aan intrinsieke motivatie kunnen andere redenen doorslag geven om niet te beginnen met sporten of om ermee te stoppen. Zo zijn er mensen die geen geld hebben om deel te nemen aan een sport. 323.000 minderjarige kinderen groeiden in 2015 op in een huishouden met een laag inkomen. Dit is 9,8 procent (één op de tien) van alle minderjarige kinderen.
Een test die ouders en kinderen helpt bij deze keuze kan uitkomst bieden om ineens een juiste sport te kiezen. Dit bespaart voor ouders kosten voor eenmalige aanschaf van sport artikelen en vergroot dan de kans dat kinderen actief blijven bij een sport.

Daarom is ‘het voorkomen van sportuitval’ het belangrijkste doel van Sporttest. Voor succesbeleving is nodig dat je enigszins goed bent in de sport, wat lastig te bepalen is door het kind zelf (of door ouders/docenten), wat onderbelicht wordt bij een keuze zonder bewuste begeleiding. Een test die hen helpt bij deze keuze kan uitkomst bieden. Daarom is Sporttest ontwikkeld.

De uiteindelijke doelgroep voor de interventie Sporttest zijn basisschoolleerlingen in de leeftijd van 8-12 jaar (groep 4-8). De interventie richt zich op deze leeftijdscategorie om juist daling in sportparticipatie op latere leeftijd (13-16 jaar) tegen te gaan. Op de middelbare school stoppen veel kinderen met sporten wegens te weinig intrinsieke motivatie en teveel afleiding van verschillende substituten. Ze krijgen andere interesses en verkiezen andere bezigheden boven sport. Sporttest probeert dit te voorkomen door te helpen met het maken van een bewuste sportkeuze. 15

Leerkrachten primair onderwijs:

Ieder kind is verplicht om naar school te gaan, dus het bereik is optimaal bij uitvoering tijdens gymlessen. De leerkracht en school zullen een belangrijke rol spelen in de communicatie, uitvoering en het creëren van draagvlak bij ouders en voor de interactie. Sporttest voorziet de leerkracht van informatie die verspreid moet worden aan kinderen en ouders. Tijdens het testen van de klas moet de leerkracht een door Sporttest voorbereide spelvorm begeleiden terwijl Sporttest de metingen uitvoert. Daarna (wanneer het sportadvies is uitgedeeld en toegelicht) zal de leerkracht het advies actief stimuleren bij de leerlingen, zodat zij er daadwerkelijk mee aan de slag gaan. Ook moet de leerkracht de opvolging in de gymlessen verzorgen (mits de school de opvolging in de gymlessen niet uitbesteedt aan Sporttest of een vereniging).

Trainers sportverenigingen:
Om de drempels optimaal te verlagen krijgen de kinderen eerst proeflessen tijdens de reguliere gymlessen en worden ze vervolgens gestimuleerd mee te doen aan de sportkennismakingsactiviteiten.

Sportverenigingen kunnen zich aanmelden voor de lokale sportmenukaart (een door ons ontwikkelt format wat de coördinerende partij kan invullen, m.b.t. kennismakingsaanbod bij verenigingen) en sportkennismakingslessen. Dit wordt gedaan in overleg met degene die zich bij de vereniging bezighoudt met ledenwerving of jeugdtrainingen. Wanneer kinderen een sportkeuzetest hebben gedaan, krijgen ze bij het sportadvies de sportmenukaart mee naar huis om te kijken waar ze de sport kunnen proberen die uit de sportkeuzetest is gekomen.

Ouders:

Voor de praktische haalbaarheid en invulling (stimulans) van de juiste sportkeuze moeten ouders betrokken worden bij de sportadviezen. Ze scheppen voorwaarden voor kinderen om te kunnen sporten. Ze zijn eindbeslissers, betalen de materialen en vereniging en faciliteren het vervoer.

Hoofddoel

Het hoofddoel van de interventie Sporttest is: langere en actievere sportdeelname door basisscholieren in de leeftijd van 8-12 jaar (groep 4 t/m 8). Door op de basisschool leerlingen te begeleiden naar de juiste sportkeuze waarbij succesbeleving en plezier voorop staan, werkt Sporttest preventief mee aan een duurzame sportdeelname en hiermee wordt sportuitval op de middelbare school tegengaan. Onder

sportdeelname wordt verstaan; lid van een sportvereniging of bezig met het behalen van een zwemdiploma.

Subdoel

Het vergroten van de succes- en plezierbeleving van sportdeelname onder basisschoolleerlingen

Door kinderen een sport te laten kiezen die bij ze past, en ze er dus beter in zijn, is het leuker om te doen en wordt de succesbeleving vergroot. Er wordt meer plezier beleefd aan het sporten waardoor kinderen langer en actiever zullen blijven sporten.

Het maken van een bewustere sportkeuze
‘Bestaande vriendschappen bepalen in grote mate de keuze van een sportclub of tak van sport en zijn een belangrijke stimulans om lid te worden’, aldus het Nicis Institute (2007). 14 Door een bewuste sportkeuze te maken, kunnen kinderen een sport gaan beoefenen waar de juiste fysieke en mentale eigenschappen voor hebben en er hierdoor beter in zijn. Door iets te doen waar je goed in bent, ervaar je meer succesbeleving en blijf je het langer en actiever doen. Hierdoor stijgt de intrinsieke motivatie en blijft de sportdeelname hoog. Het doel van Sporttest is het maken van een bewustere sportkeuze door kinderen en ouders.

Drempels verlagen voor kinderen om lid te worden van een sportvereniging

Door een sportadvies, sportkennismakingslessen te organiseren in de gymles en bij de sportvereniging voor een laagdrempelige sportkennismaking. Kinderen weten niet op welke sport ze willen. Door deel te nemen aan sportkennismakingslessen, kan je kijken of je de sport leuk vindt en of je goed bent in de sport.

De kwaliteit van het beweegaanbod op scholen verbeteren

Sportkennismakingslessen kunnen kinderen ook op school in gymlessen volgen. Alleen niet iedere school heeft leraren die een ALO achtergrond hebben en sport en spel lessen ook professioneel kunnen geven. Wij begeleiden de leerkrachten zodat ze de lessen zelfstandig kunnen geven. Ook is er de mogelijkheid de lessen over te nemen van de leraren. De voorkeur heeft het laten verzorgen van sportkennismakingslessen door trainers van sportverenigingen.

Een duidelijk overzicht creëren voor ouders en kinderen waar welke sport beoefend kan worden

Eenvoudig en laagdrempelig maken van proeflessen bij verenigingen voor kinderen. Door sportmenukaarten samen te stellen en in combinatie met het sportadvies uit te delen, krijgen kinderen en ouders een beeld waar ze welke sport proberen of kunnen beoefenen. Ze krijgen een beter beeld van alle sporten in de omgeving en ze hoeven zelf niet op zoek te gaan naar de sportvereniging in de buurt. Dit is een drempel die weggenomen wordt om de juiste sport te kiezen en hier een proefles te nemen. Doel is om vanuit de gymles naar de sportvereniging te gaan.

Opzet van de interventie

Zie tabel in het werkblad.

Locaties en Uitvoering

Basisscholen
Op basisscholen is er een groot bereik van kinderen. De testen vinden tijdens de gymlessen plaats. Deze worden uitgevoerd door medewerkers van Sporttest (zie voor meer informatie locatie en uitvoerders). Basisschool is gedeeltelijk uitvoerend (uitdelen rapportages en geven van proeflessen) en faciliterend (gymles ter beschikking stellen voor Sporttest).

Sportverenigingen
Kennismakingslessen worden georganiseerd vanuit en door de verenigingen, wat de stap tot daadwerkelijk lid worden kleiner maakt. Dit helpt ons ons doel te bereiken.

Gemeentes
Gemeentes kunnen data vaststellen waar er testen gedaan worden. Iedereen kan zich hiervoor opgeven. Wel wordt dit uitgevoerd door medewerkers van Sporttest.

De interventie wordt over het algemeen gecoördineerd en uitgevoerd door de gemeente of coördinerende instantie in een bepaald gebied.

De gemeente biedt Sporttest aan. Daarnaast neemt de gemeente ook de taak van coördinator op zich. De scholen worden hierbij facilitator en deels uitvoerder. De verenigingen zijn uitvoerder van een onderdeel. Tot slot gaat NBSS de sporttesten uitvoeren. Sporttest is een initiatief dat past bij het sportbeleid van veel gemeentes. We creëren duidelijkheid via onze handleiding, en in de uitvoering zijn we erg flexibel. Omdat we korte communicatielijnen hebben is er veel duidelijkheid over de gang van zaken.

De aanvraag gaat als volgt:

Stap 1. Het bepalen van de doelgroep

Door middel van het afnemen van een laagdrempelige enquête wordt de sportdeelname in verschillende klassen (groep 4 tot en met 8) gemeten. Onder sportdeelname wordt verstaan; lid van een sportvereniging of bezig met het behalen van een zwemdiploma. De enquête wordt opgesteld en geïnterpreteerd door Nationaal Bureau Sport Stimulering en afgenomen door leerkrachten per klas. Dit om te kijken in welke klas de meeste winst te behalen valt.

Stap 2. Maken van een keuze en het informeren van ouders

Na het afnemen van de enquêtes wordt er door NBSS gekeken in welke klassen de laagste sportdeelname is. Met deze leeftijdsgroep van alle deelnemende scholen gaan we aan de slag. De ouders worden geïnformeerd en op de hoogte gesteld van wat er gaat gebeuren tijdens de gymlessen. De school kan hierbij gebruik maken van het standaard communicatie format van Nationaal Bureau Sport Stimulering.

In dit stadium worden de sportverenigingen in kaart gebracht om op te nemen in de sportmenukaart van de regio, die uitgedeeld wordt bij de rapportage (stap 5) en hun bijdrage te leveren aan de kennismakingslessen (stap 6 en 7).

Stap 3. Planning

De sportkeuzetesten worden in overleg met de scholen uitgevoerd. Dit vindt plaats tijdens de gymlessen per klas, die hiervoor in de meeste gevallen iets verlengd worden (benodigd: twee keer een uur effectieve tijd).

Wanneer er wordt aangehaakt bij gemeentelijke initiatieven is het van belang hierin een tijdsplanning in overleg met scholen en gemeente af te stemmen. Het complete stappenplan is te vinden in de handleiding.

Voor de uitvoering hebben we de in de testprotocollen beschreven benodigde specifieke testmaterialen tot onze beschikking. Om de sportkeuzetesten uit te voeren hebben we onze eigen meetapparatuur met bijbehorende referentiewaardes per test is berekend hoe ‘goed’ een testresultaat is voor een bepaalde leeftijd en geslacht. De behaalde score ten opzichte leeftijdsgenoten kan laag, onder gemiddeld, gemiddeld, boven gemiddeld of hoog zijn. Tijdens de test werken we met standaard scoreformulieren waar de uitvoerders van de testen de behaalde testresultaten van de leerlingen op noteren.

Voor de werving van deelnemers zijn formats van informatieve mailingen naar alle partijen beschikbaar, waaronder gemeentes en scholen.

Voor de evaluatie van de interventie gebruiken we enquêtes die per doelgroep gespecialiseerd zijn. De leerkrachten krijgen een gespecificeerde enquête en de geteste leerlingen een enquête waaruit de impact van de interventie blijkt. De antwoorden van de enquêtes worden samengevoegd waaruit een gemiddeld tevredenheidpercentage wordt berekend. Met gemeentes houden we interviews, waarin specifieke ontwikkel punten schriftelijk genoteerd worden.

Hieronder de benodigde materialen per stap.

Intake betrokken partijen: checklist en handleiding

Het bepalen van de doelgroep: standaard hard-copy af te nemen (digitale) versie van de enquête

Maken van keuze en informeren ouders: format sportmenukaart, standaard brief

Planning: –

Uitvoering: lesvoorbereiding spel, briefing leerkracht, materiaal en handleiding.

Rapportage: –

Kennismakingslessen tijdens gymles: lesvoorbereiding kennismakingslessen, format type sporten kennismakingslessen in te vullen door verenigingen

Naar de sportvereniging: format hardcopy inschrijfformulieren (digitaal), (te printen) flyer

Borging: –

Evaluatie: standaard enquête leerkracht