Betwiste zelfstandigheid (1993)

Als wordt geconstateerd dat in Nederland sinds 1960 de gezinsgrootte is afgenomen, de opvattingen over zedelijkheid en normbesef danig zijn verschoven en de arbeidsparticipatie van vrouwen is toegenomen, verklaart men dit meestal met één woord: individualisering. Deze publicatie verschaft helderheid over het omstreden en zelden zorgvuldig omschreven concept individualisme. Bussemaker analyseert debatten over individualisering binnen het Nederlandse liberalisme, confessionalisme, socialisme en feminisme vanaf eind vorige eeuw. Ze plaatst individualisering tegen de achtergrond van toenemende welvaart en de structuur van de Nederlandse verzorgingsstaat, met name de verhouding tussen gezin en staat en taken van vrouwen en mannen. Van twee sociale voorzieningen, de Algemene Bijstandswet en de kinderopvang, neemt Bussemaker de verschuivingen in politieke argumentaties onder de loep. Bussemaker pleit voor een vorm van individualisme die recht doet aan veranderde verhoudingen tussen de seksen en die past bij de hedendaagse verzorgingsstaat.