Spring naar content
Terug naar de kennisbank

Cultuur en Sport samen op weg naar Leeuwarden Culturele Hoofdstad in 2018 (2016)

Auteur(s), Organisatie(s): Marian ter Haar, Kenniscentrum Sport

Leeuwarden werd tweeënhalf jaar geleden enigszins verrassend gekozen tot Culturele Hoofdstad. De stad hield Maastricht en Eindhoven achter zich. Leeuwarden had het kleinste budget (56 miljoen euro) en wil zich richten op cultuur in de breedste zin van het woord. Het motto was ‘Mienskip’, Fries voor gemeenschapszin. De thema’s van het evenement zijn water, land en horizon.

Stuurgroep Sport en Cultuur:

In deze, door minister Jet Bussemaker geïnitieerde, stuurgroep hebben vertegenwoordigers uit de sport (onder meer NOC*NSF en Kenniscentrum Sport) en cultuur (onder meer het landelijk kennisplatform voor professionals, bestuurders en beleidsmakers in cultuureducatie, amateurkunst en cultuurparticipatie (LKCA) en Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) zitting. Het doel is om meer verbinding te zoeken tussen beide terreinen.

 

4 miljoen bezoekers

De regio Friesland kenmerkt zich als krimpregio en kan door het evenement weer positief in het nieuws komen. Er worden in 2018 4 miljoen bezoekers verwacht en het evenement moet 7500 nieuwe banen opleveren. Daarnaast moet er een structurele Europese uitwisseling van kennis en ideeën komen. Oeds Westerhof, directeur van Leeuwarden Culturele Hoofdstad, denkt dat het evenement van groot belang is voor de Friese hoofdstad. “Het betekent niet alleen dat mensen hier naar toe komen, het dwingt de regio de blik naar buiten te richten. Tegelijkertijd moet je wat je hebt te bieden in de regio voor het voetlicht brengen.”

Westerhof beschouwt cultuur en sport als twee dragende thema’s in 2018. Cultuur en sport hebben meer dan andere sectoren de meeste verenigde mensen. Bovendien zijn er tal van overeenkomsten tussen sport en cultuur, zoals het verenigingsleven, alles uit jezelf halen en topprestaties realiseren op eigen niveau. “Verschillen zijn er ook,” aldus Westerhof. “Sportmensen zeggen: wanneer beginnen we? Actie tot er iets gebeurt en een fataal gebrek aan nadenken wordt geconstateerd. Cultuur is een denksector, die soms te lang wacht tot actie; even fataal.” Juist door die verschillen kunnen sport en cultuur elkaar versterken en van elkaar leren.  

Fierljeppen

Anne Jochum, directeur Sport Fryslân, ziet een belangrijke rol weggelegd voor sport en bewegen. Het meanskip-concept leent zich voor het mobiliseren van mensen rond allerlei gemeenschappelijke invalshoeken uit de sport, maar is ook geschikt om diverse typisch Friese sporten en spelletjes onder de aandacht te brengen. Zo kent Friesland een lange traditie met unieke sporten als kaatsen, fierljeppen, schaatsen en skûtsjesilen. Deze Friese sporten worden door een specifiek programma levend gehouden bij de basisschooljeugd. Het ledenaantal loopt terug, maar deze sporten horen bij het typisch Friese DNA, ze maken onderdeel uit van de identiteit van Friesland.

Er komt voor 2018 een officieel programma. De meeste activiteiten vinden in de zomermaanden plaats, wanneer veel mensen de zomer op het water in Friesland vieren. Tegelijkertijd is het de bedoeling het hele jaar rond te programmeren en daarbij ook projecten uit andere delen van het land te betrekken. Er zijn tot nu toe honderden projecten die kenbaar hebben gemaakt dat ze willen worden opgenomen in het programma.

Westerhof benadrukt dat zij als organisatie gaan bepalen wat de meeste prioriteit in het programma krijgt. “Natuurlijk hanteren we de internationale standaard, het moet Europees meekunnen dus de organisatoren moeten Europese organisaties en namen aan het initiatief kunnen binden. Ook moet het voor Friesland interessant zijn. De regio moet er sociaaleconomisch en cultureel iets mee winnen. Wij willen onszelf en anderen uitdagen anders naar de regio te kijken.”

De organisatie van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 kreeg onlangs met tegenslag te maken. Het programma werd noodgedwongen ingekrompen omdat er te weinig geld binnenkwam. Onder meer een expositie over romantische schilders uit het noorden en een spa op een drijvende terp zijn geschrapt.

Sport als cultuur

Het sportprogramma is zo opgebouwd, zodat er na 2018 ook nog een belang is. Dat geldt ook voor de eerste TAFISA Europe Sport for All Games. Deze breedtesportspelen, de niet-Olympische spelen, worden in 2018 voor het eerst gehouden in Leeuwarden. TAFISA is een internationale wereldwijde organisatie voor grass roots sport, waarin 150 landen zoveel mogelijk mensen aan het sporten of bewegen proberen te krijgen. TAFISA werkt samen het Internationaal Olympisch Comité, sportfederaties en overheden om sportvoorzieningen toegankelijk te maken en bewegen en spelen te bevorderen. Voor 2018 worden de gasten uit de deelnemende landen ondergebracht bij dorpsbewoners. Elk van de landen krijgt daarvoor een eigen gastdorp toegewezen. Een mooi voorbeeld van mienskip.

Keunstwurk

Veel van de activiteiten van Keunstwurk en Sport hebben overeenkomsten. Er is in Friesland een fijnmazige structuur van culturele activiteiten, door de Culturele Hoofdstad krijgt dat een impuls. “Wij ondersteunen en wij inspireren het denken over de toekomst. Educatie is een goed fundament van de sector”, zegt Douwe Zeldenrust, de directeur van Keunstwurk. Er zijn al initiatieven gaande in Friesland waar sport en cultuur samenwerken. Zo is de seizoenkaart van voetbalclub SC Cambuur ontworpen door kinderen van groep 6, 7 en 8.

Daarnaast werkte het community art project ‘De Reis’ samen met inwoners en twee sportverenigingen op een unieke wijze toe naar de fusie tussen Rood Geel en PVV Leeuwarden. Via workshops, het maken van een clublied en het verzinnen van een nieuwe naam is in harmonie Sportclub Leovardia ontstaan. Bovendien gaan buurtsportcoaches samen met professionals uit de cultuureducatie aan de slag met talentontwikkeling en zoeken zij steeds meer de samenwerking in de gemeenten.

‘ Wij willen onszelf en anderen uitdagen anders naar de regio te kijken’

Bedrijfsleven

Ook het bedrijfsleven is erg betrokken bij de Culturele Hoofdstad. Zo is de club 2018 opgericht, bestaande uit MKB-bedrijven die 2018 euro betalen om lid te worden en zo het culturele jaar steunen. Ook zijn grotere bedrijven zelf bezig plannen te maken. De organisatie van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 werkt al samen met de Rabobank en de Friesland Zorgverzekeraar, dat onderdeel is van Achmea.

De organisatoren van het culturele jaar zijn geïnteresseerd in kennis die er elders is opgedaan om verder te onderzoeken of te experimenteren. Friesland als proeftuin om ideeën landelijk verder te brengen. Er zijn al contacten met organisaties als Stichting tot Behoud van Immaterieel Erfgoed Hindeloopen, de UNESCO erfgoedlijst en TAFISA.

Slachtemarathon

De Slachtemarathon is een bijzonder evenement dat op 4 juni 2016 georganiseerd wordt. De tocht over de Slachtedijk slingert langs 42 kilometers lange dijken van Oosterbierum naar Raerd. Het idee is bedacht in 1999 door de Friese kunsthistoricus Peter Karstkarel als een reünie om alle Friezen, in de zomer van 2000 tijdens de Simmer 2000 terug te halen naar Friesland. Ook in 2018 staat de Slachtemarathon op het programma. Het loopevenement is een mooi voorbeeld van hoe je sport en cultuur in de dorpen kunt samenbrengen.

Wandelend en hardlopend voert de Slachtemarathon langs de culturele uitspattingen in de Friese dorpen. In 2018 is de marathon onderdeel van Europe Sport for All Games. De troef is de ‘mienskip’ in de culturele projecten in de dorpen langs de route. Dirk Bruinsma, de creatieve man achter de Slachtemarathon is de dorpen langs gegaan om te praten over wat speelt en heeft aan de hand daarvan de bewoners gevraagd een creatieve opdracht uit te werken.

In grote lijnen kom je drie groepen mensen tegen: de regelaars zijn de mensen die de marathon logistiek voorbereiden en organiseren, de groep die zich om voeding en drinken bekommert en de artistieke groepen die de creatieve verbinding vanuit de dorpen met het evenement maken. Zij pakken een element om de marathon cultureel te liften.

Aftellen

De plannen voor die Leeuwarden maakt, zijn veelbelovend. Sport en Cultuur zullen een centrale rol spelen tijdens het evenement Culture Hoofdstad. Het aftellen is begonnen!

Op http://www.2018.nl/ is alles over de voorbereidingen op het kunstevenement te vinden.

Literatuurverwijzing: Haar, M. ter, & Kenniscentrum Sport (2016). Cultuur en Sport samen op weg naar Leeuwarden Culturele Hoofdstad in 2018.

Omschrijving