Een essay over tijd (1985)

Norbert Elias’ ‘Een essay over tijd’ is een poging tot grote schoonmaak van de filosofische categorieën en denkwijzen met behulp waarvan we ons al eeuwenlang oriënteren. Aan de hand van het probleem ’tijd’ laat de internationaal prominente denker zien dat het hoog tijd wordt dat het wetenschappelijke en filosofische denken niet langer alles tot statische regelmatigheden (‘wetten’) tracht terug te brengen maar zich gaat richten op processen, op de structuur van bewegingen. In ons soort samenlevingen is ’tijd’ onontbeerlijk om onze activiteiten op elkaar af te stemmen en om ons te oriënteren. Dat is niet altijd zo geweest. Elias maakt de ontwikkeling van ’tijd’ als steeds onmisbaarder coördinatie- en oriëntatiemiddel duidelijk; daarmee laat hij ook zien waar dat mysterieuze begrip ’tijd’ naar verwijst: naar relaties tussen bewegingen, waarvan er één tot meetinstrument is gestandaardiseerd. Voorts besteedt hij ruime aandacht aan de verwarring die ontstaat als er geen onderscheid wordt gemaakt tussen ‘sociale tijd’ en ‘fysische tijd’.