Fitness zoekt de weg in preventieland (2015)
Kenniscafé NISB Live! op 23 april i.s.m. Fit!vak
“We moeten het behoud van de gezondheid voorop zetten in ons beleid, niet het bestrijden van ziekte. Dat moet veel meer aandacht krijgen dan minister Schippers nu doet.” Dat zei Tweede Kamerlid Pia Dijkstra (D66) als een van de sprekers op NISB Kenniscafé Live! eind april. En ze had er ook meteen een boodschap voor de fitnessbranche bij: “Buurtsportcoaches richten zich nog veel te veel op sportclubs en bijna niet op commerciële aanbieders. Maar fitness, pak het zelf op! Zorg voor dat enthousiaste sportpreventienetwerk in jouw plaats…”
Fit!vak en het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen zijn sinds een paar maanden in het zelfde pand in Ede gevestigd. En dat levert als vanzelfsprekend nieuwe samenwerkingsvormen op. Een sprekend voorbeeld was het NISB Kenniscafé Live! op 23 april in Ede, dat helemaal draaide om de rol die de fitnessbranche kan en wil spelen in preventieland. In pop-up event center PAXX in Ede kwamen vooral fitnessondernemers, onderzoekers en sportorganisaties op dit interactieve event af. Maar waar waren toch die vertegenwoordigers uit de eerstelijnszorg en zorgverzekeringen?
Presentator Marcel Rözer had dat al mooi ingecalculeerd, door af te trappen met een column over zijn dikke buurman, die helemaal niets ziet in al dat bewegen voor zijn gezondheid. Daarmee creëerde hij al bij voorbaat wat tegengas voor alle ‘believers’ in de kracht van sport in het kader van preventie.
Fitnessondernemer gezondheidsexpert?
Op papier ziet het er allemaal al goed uit voor de fitnessbranche. Zo vertelde SCP-onderzoeker Annet Tiessen-Raaphorst, de samensteller van de toonaangevende Rapportage Sport, dat fitness veruit favoriet is bij wekelijkse deelname aan sport, op afstand gevolgd door hardlopen en zwemmen. Een vijfde van de volwassenen komt toe aan zo’n wekelijks sportuurtje overigens. Toch jammer dat een derde van de Nederlanders te weinig beweegt, aldus Annet, waarbij ze extra aandacht vestigde op het aantal zit-uren: gemiddeld zeven per dag!
Sectormanager Annemarie Kuijer van Rabobank Nederland noemde het schrikbarend dat nog maar 4 procent van alle investeringen in de zorg gericht zijn op preventie. Zowel vanuit maatschappelijk als economisch belang ziet Rabobank fitnesscentra als gezondheidsexperts die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan preventie. En Ronald Wouters, directeur Fit!vak, benoemde dat uit onderzoek blijkt dat 1,2 miljoen mensen plannen hebben om te gaan sporten en dat een derde daarvan denkt aan fitness. En als je Milton van Haren van Fitnezz Plaza uit Oss en Mustafa Harrak van Formupgrade in Arnhem hoort, zijn er genoeg mogelijkheden om fitness, zorg en de wijk succesvol met elkaar te verbinden. Zo werkt Fitnezz Plaza samen met zes gemeenten, heeft het een kinderdagverblijf in het fitnesscentrum en haalt het ouderen in verzorgingshuizen op voor beweeguurtjes op zijn locaties. Formupgrade investeert maximaal in netwerken, koppelt alles aan vitaliteit en geeft zoveel kwalitatieve aandacht aan obese of chronisch zieke leden dat zij zelfs op sociale media de grootste ambassadeurs van het fitnesscentrum worden.
Nieuwe dwarsverbanden nodig
Waarom dan toch zoveel fitnessondernemers die moeite hebben het hoofd boven water te houden? En waarom zijn er nog zo weinig voorbeelden van gemeenten waar sportverenigingen en commerciële sportaanbieders samen optrekken? Consultant Bernard Pekelharing (oud-voorzitter SV Kampong) berekende – met Mulier Instituut – dat een gemeente aan de bij het fitnesscentrum sportende burger 0 euro kwijt is, terwijl een zaalsporter bij de vereniging diezelfde gemeente meer dan 300 euro aan subsidie kost. De sporter zelf betaalt bij het fitnesscentrum gemiddeld 80 euro meer dan bij de zaalsportvereniging. Je zou dus denken dat het ook in het voordeel van de gemeente is om meer publiek-private samenwerking aan te gaan met fitnesscentra voor meer gezondheid en leefbaarheid in de wijk.
Als het gaat om samenwerking tussen verenigingen en fitnesscentra, botsen vaak culturen: van professionals versus vrijwilligers, van individuele aandacht versus de groep, van professionele hartelijkheid naar informele, minder servicegerichte aandacht. Toch ziet Pekelharing ook al nieuwe dwarsverbanden ontstaan: topsporters die in het fitnesscentrum trainen, omniverenigingen inclusief fitness, buitensportgroepen van het fitnesscentrum die bij de atletiekvereniging aankloppen en bootcampclubs die in de openbare ruimte sporten.
Paul Hover van Mulier Instituut ziet kansen voor meer samenwerking: “Veel volwassenen sporten nu niet, maar willen dat wel. Door samen te werken, kun je ze bereiken. Die consumenten willen enerzijds aan hun gezondheid werken, maar ook de gezelligheid van een club. En huisartsen willen kunnen doorverwijzen naar een compleet sportaanbod. Dat lukt als fitnesscentra en sportverenigingen elkaar meer opzoeken: ze kunnen aanvullend zijn in plaats van concurrerend.”
Remco Boer van NISB haalde tot slot van de discussie nog een sprekend voorbeeld aan van de slogan ‘Bewegen is het medicijn’: de BeweegKuur. “Dat was een mooi initiatief van minister Klink om vanuit de huisarts mensen met overgewicht of diabetes type 2 door te verwijzen naar lokaal sportaanbod. Minister Schippers wilde dit niet als uitbreiding van het basispakket, maar de behoefte in het land blijft. Er is flink in geïnvesteerd, het is de meest wetenschappelijk onderbouwde leefstijlinterventie van Nederland: laat dat renderen!”
Formule spreekt aan
De formule van het Kenniscafé NISB Live! – voor velen in de fitnessbranche een nieuwe ervaring – bleek erg in de smaak te vallen. Huisband Café du Sport o.l.v. Ronald Jas en zangeres Jessica Koomen zorgden voor een aangename muzikale entourage, columnist Hester Macrander wist haar eigen fitnesservaringen én de verhalen van het kenniscafé tot een aanstekelijk cabaret te verwerken, Thomas Verheij, directeur van Formupgrade, kreeg iedereen in beweging op de muziek van Let’s Get Physical en Marcel Rözer zorgde voor flow in de discussie.
Interesse in een volgende editie? Er zijn er diverse in voorbereiding, o.a. over de rol van sportverenigingen in multifunctionele accommodaties, over bewegen in tijden van ziekte, over boeien en binden van jongeren bij de sport en over een onderzoek naar de netwerkaanpak ‘Communities in beweging’. Definitieve data volgen binnenkort; houd de berichtgeving in de gaten via Twitter #nisblive @nisbtweet, NISB-nieuwsbrief en website.