Komt matchfixing in Nederland voor? (2016)

Om deze reden lieten de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en van Veiligheid en Justitie onderzoek uitvoeren door Tilburg University, de VU Amsterdam en de forensische onderzoekers van EY (Ernst & Young). Het onderzoek vond plaats binnen het voetbal, de tennis, de draf- en rensport, basketbal en boksen. De opdracht luidde te onderzoeken op welke manier en in welke mate matchfixing in Nederland plaatsvindt en op welke wijze de risico’s effectief kunnen worden ingeperkt. Op 3 september 2013 werd het onderzoek ”Matchfixing in Nederland, de aard en reikwijdte van het probleem, de risico’s en de aanpak” gepresenteerd. De belangrijkste conclusie luidt dat matchfixing weliswaar in Nederland voorkomt, maar niet op grote schaal. Van de sporters die deelnamen aan het onderzoek, zegt 27 procent te veronderstellen dat matchfixing voorkomt in de eigen omgeving. Acht procent kent mensen die door ‘fixers’ zijn benaderd en vier procent is zelf gevraagd. In Nederland gaat het volgens de ondervraagden meestal om matchfixing om sportieve redenen en niet om gokken. Echter, risico’s op matchfixing doen zich ook in Nederland voor. Een klein aantal fixers kan grote schade aan competities toebrengen. Wedstrijdvervalsing verdient daarom blijvende aandacht van alle relevante private en publieke partijen.

Wat is matchfixing?

De definitie die de onderzoekers van het rapport ‘Matchfixing in Nederland’ (Spapens en Olfers, 2013) hanteren, luidt als volgt:

‘Matchfixing betreft de manipulatie van de uitkomsten van sportwedstrijden door op oneigenlijke manieren het verloop of de uitkomst van een competitie of specifieke gebeurtenissen daarbinnen (zoals individuele wedstrijden of races, of gebeurtenissen tijdens wedstrijden) te bepalen, met het doel om een voordeel voor zichzelf of voor anderen te bereiken en de onzekerheid van de uitkomst van de wedstrijd, race of de competitie op te heffen.’

Onderzoekers beschouwen daarbij alleen manipulaties waarvan het effect op de uitkomst of het verloop van de wedstrijd vaststaat, als matchfixing. Dit betekent dat bijvoorbeeld het opstellen van een elftal reserves, niet als wedstrijdvervalsing geldt.

Welke verschillende typen matchfixing kunnen we onderscheiden?

Het onderzoek ‘Matchfixing in Nederland’ beschrijft vier verschillende typen van matchfixing, te weten:

Niet-gokgerelateerde matchfixing betreft het willen behalen van voordelen op het niveau van competities of toernooien. Eventueel kan daar ook financieel voordeel uit worden geput, zoals een beter sponsorcontract. Bij gokgerelateerde matchfixing is geld het enige doel. Het initiatief tot wedstrijdvervalsing hoeft niet altijd door een (criminele) buitenstaander te worden genomen. Ook spelers zelf kunnen besluiten een wedstrijd, of het verloop ervan, te beïnvloeden, ofwel om er sportief voordeel uit te halen, ofwel om erop te gokken.

Welke risico’s vergroten de kans op matchfixing?

We onderscheiden diverse risico’s in relatie tot matchfixing:

• Buitenlands onderzoek en casuïstiek laten allereerst zien dat financiële perikelen bij spelers of anderen die het resultaat of verloop van een wedstrijd kunnen beïnvloeden, een belangrijke factor zijn. Daarbij gaat het om slechte en onregelmatige betaling, (gok)schulden of zware financiële verplichtingen.

• Een tweede belangrijk risico is criminele infiltratie in de sportclubs, binnen de sportbonden, maar ook banden tussen het misdaadmilieu en spelers, spelersmakelaars of andere bij de sport betrokkenen. In Nederland komen zulke banden zeker voor, maar eerder incidenteel dan op grote schaal, althans voor zover de politie daarover informatie ter beschikking heeft.

• Een derde belangrijke risicofactor is de lage pakkans. Matchfixing is over het algemeen moeilijk aan te tonen. Dit geldt ook voor Nederland. Bruikbare actieve meldingen van wedstrijdvervalsing door mensen met informatie uit eerste hand, zijn er nauwelijks.

• Tot slot vertonen de onderscheiden risico’s waarschijnlijk een zekere samenhang. Bij een club waar bestuurders of anderen rondlopen met een kwestieuze moraal of criminele contacten en waar sprake is van belastingfraude, witwassen of andere vormen van criminaliteit, is de kans op wedstrijdvervalsing vermoedelijk groter

  (bron: ‘Matchfixing in Nederland’, Spapens en Olfers, 2013)

Welke partijen zijn betrokken bij het tegengaan van matchfixing?

Alle betrokken partijen, van sportorganisaties en -bonden, kansspelaanbieders, Rijksoverheid, tot opsporingsinstanties moeten hun verantwoordelijkheid nemen en bijdragen aan een brede aanpak om Nederland onaantrekkelijk te maken voor matchfixers. Samenwerking tussen verschillende sectoren, zowel publiek als privaat, is noodzakelijk. De sportsector speelt een belangrijke rol bij het voorkomen, signaleren en opsporen van matchfixing.

Welke rol spelen NOC*NSF en de sportbonden?

NOC*NSF en de sportbonden vinden de integriteit van sport en een eerlijk competitieverloop zeer belangrijk en willen sporters en begeleiders beschermen tegen fixers. Gerard Dielessen, algemeen directeur NOC*NSF: “De desastreuze impact van matchfixing onderstreept het belang om bij de regulering van online kansspelen goede maatregelen te nemen om de integriteit van sport te beschermen.”

Wat mag wel en wat niet volgens NOC*NSF?

In een artikel op de website van NOC*NSF verklaart NOC*NSF dat legaal online gokken op bijvoorbeeld de eindstand, een tussenstand, of de topscoorder, wat NOC*NSF betreft wel moet kunnen. Dielessen: “Gokken op een sportwedstrijd kan leuk zijn, zeker als je een prijs wint”. Om de sport te beschermen, wil NOC*NSF geen sportweddenschappen die matchfixing in de hand werken. Gokken op het krijgen van een rode kaart, of het maken van een dubbele fout, zijn simpel door één persoon te manipuleren en zijn te gevoelig gebleken voor matchfixing. Dit soort sportweddenschappen moeten in de ogen van NOC*NSF daarom niet legaal worden.

Diverse sportbonden, waaronder de KNVB en de KNLTB, hebben matchfixing hoog op de agenda staan en voeren programma’s uit om de risico’s te beperken. NOC*NSF ontwikkelde in samenspraak met sportbonden, onafhankelijke experts en het ministerie van VWS een instrumentarium om matchfixing te bestrijden. NOC*NSF communiceert deze onderdelen via haar website als volgt:

• Vertrouwenspunt Sport
  Iedereen die sport, moet dit kunnen doen in een veilige omgeving, op een gezonde manier en in competitie op een eerlijke wijze. Wanneer je te maken krijgt met matchfixing is dat een teken dat die competitie niet eerlijk meer is. Dit kan veel emoties en vragen oproepen, ook als je er niet direct mee te maken hebt, maar het ziet gebeuren. Blijf er niet mee rondlopen! Signaleer het en praat erover met iemand in wie je vertrouwen hebt. Direct signaleren en bespreekbaar maken kan herhaling of het verergeren van de situatie voorkomen.
  Erover praten is vaak moeilijk. Het kan allerlei nadelige gevolgen hebben voor jou en voor anderen. Op die momenten kan het prettig zijn om vertrouwelijk met iemand van buitenaf te kunnen praten en advies te vragen. Ook daarom heeft NOC*NSF het Vertrouwenspunt Sport ingesteld.

  Vertrouwenspunt Sport: telefoonnummer 0900 202 55 90 (€ 0,10 per minuut) 
  email: vertrouwenspuntsport@nocnsf.nl
  website: www.speakupfeedback.eu/web/vertrouwenspuntsport

• Preventie en voorlichting
  NOC*NSF heeft voorlichtingsmateriaal ontwikkeld voor het geven van presentaties aan topsporters en talenten over matchfixing en betting. Er wordt onderzocht in welke mate deze kennis kan worden geïntegreerd in bestaande opleidingen voor trainers en coaches. Als aanvulling op de voorlichtingsbijeenkomsten biedt NOC*NSF ook een e-learning aan die topsporters, talenten, scheidsrechters, coaches en clubeigenaren kunnen volgen.

• Regelgeving
  NOC*NSF heeft een blauwdruk tuchtregels ter bestrijding van matchfixing en betting ontwikkeld die is vastgesteld in de AV van 20 mei 2014. Topsportbonden in Nederland hebben dan tot uiterlijk 1 juli 2016 om dit in de eigen reglementen te implementeren. In de voorlichting zullen deze nieuwe regels uitgebreid aandacht krijgen.

• Handhaving/sanctionering
  In de gevallen dat de melding strafbaar is aan tuchtregels van de sportbond is het aan de tuchtcommissies van de sportbonden of ISR om een sanctie op te leggen in de vorm van een berisping en/of boete en/of een schorsing en/of royement. Welke type sanctie en de hoogte ervan is aan de tuchtcommissie om te bepalen.
  In de gevallen dat matchfixing gepaard gaat met plegen van een misdrijf (fraude, bedreiging etc.) kunnen daders ook strafrechtelijk worden vervolgd.

Welke rol heeft de overheid?

Ook de overheid stimuleert de aanpak van matchfixing. De overheid wil Nederland onaantrekkelijk houden voor matchfixers. Zij richtte een Nationaal platform matchfixing op. In het Nationaal platform matchfixing vindt structureel overleg plaats tussen het Openbaar Ministerie, Belastingdienst, FIOD, Kansspelautoriteit, Politie, KNVB, NOC*NSF, KNLTB en de Lotto. Het platform heeft als doel het verbeteren van uitwisselen van informatie en opbouwen van expertise, tijdig herkennen van signalen van matchfixing en samen in actie komen.

Naast het platform hebben Politie, Kansspelautoriteit, FIOD en de Belastingdienst inhoudelijk overleg over de aanpak van mogelijke signalen over matchfixing. Vragen over matchfixing kan je stellen via de Informatie Rijksoverheid, via telefoonnummer 1400, of via contactformulier op de website van Rijksoverheid.

Internationale samenwerking sport

Europese landen werken samen om onder meer matchfixing tegen te gaan. Net als dopinggebruik, geweld en racisme. Dit doen zij onder andere via het EU-programma Erasmus+. Daarnaast heeft de Raad van Europa een verdrag opgesteld om matchfixing te bestrijden.

Welke rol speelt de Kansspelautoriteit bij matchfixing?

De Kansspelautoriteit heeft geen directe zelfstandige rol bij de bestrijding van matchfixing. Matchfixing wordt vaak gerelateerd aan het aanbod van sportweddenschappen. Een aanbieder van sportweddenschappen heeft een vergunning op basis van de Wet op de Kansspelen (WOK). Deze vergunning geeft de Kansspelautoriteit af. Daardoor valt een aanbieder met een WOK-vergunning onder het toezicht van de Kansspelautoriteit.

In de voorwaarden van de vergunning voor het aanbieden van kansspelen staat dat de aanbieder beschikt over een systeem dat vreemde patronen in sportweddenschappen kan herkennen. Deze patronen kunnen duiden op matchfixing. Een aanbieder van sportweddenschappen is verplicht om signalen over mogelijke gemanipuleerde wedstrijden te melden bij de Kansspelautoriteit.