Tweede Kamerverkiezingen 2025: wat zijn de sportieve politieke ambities?

2.2 We houden de basisvoorzieningen op peil
(pagina 21)
…Bereikbare voorzieningen. Scholen, sportverenigingen, bibliotheken, dorps- en buurthuizen en zwembaden moeten makkelijk bereikbaar zijn. Wij maken ons sterk voor het behoud van deze basisvoorzieningen en dit vraagt om een samenleving die kan rekenen op een overheid die geen terugtrekkende beweging maakt….

(pagina 76)
Hoofdstuk 9:  Gezondheid en Sport
9.4 Preventie en het sociaal domein

Gezond leven begint met voorkomen in plaats van genezen. Een goede gezondheid ontstaat in zorgzame buurten die sociale verbondenheid bevorderen. De buurt als ecosysteem om zorg te voorkómen.

BBB wil structurele aandacht voor gezonde voeding, bewegen en mentale ondersteuning op school, in de buurt en bij sportclubs. Lokale samenwerking tussen gemeenten, scholen en verenigingen helpt mensen in beweging te krijgen. Ook op mentale gezondheid is veel winst te boeken: als 5 procent van één miljoen volwassenen zich beter voelt, scheelt dat 144 miljoen euro per jaar. Sport werkt preventief, verbindt en is een gezond alternatief voor de negatieve invloed van social media. BBB wil dat sport weer een vast onderdeel van het dagelijks leven wordt. Niet alle problemen zijn via de zorg op te lossen; het versterken van het dagelijks leven van gezinnen vermindert de druk op Jeugdzorg.

BBB wil: 
Sport en gezonde voeding. Een gezonde leefstijl begint jong en lokaal. Meer aandacht is daarom nodig voor beweging en gezond eten in scholen en buurten.

Gezonde leefstijl. BBB wil blijvend aandacht houden voor gezonde leefstijlbevordering. Zo voorkom je ziekten, verbeter je je gezondheid en verlicht je de druk op de zorg. Gezonde voeding en voldoende beweging. Lokale samenwerking stimuleren voor gezonde leefstijlbevordering is daarbij essentieel. Bij de aanpak van verslavingsproblematiek kiest BBB bovendien voor een evenwichtig beleid dat gebaseerd is op wetenschappelijk onderbouwde methoden van risicopreventie en schadebeperking. 

Samenwerking zorg en sociaal domein. Inzetten op samenwerking tussen sociaal werk en de zorg kan de negatieve gezondheidseffecten van problemen als eenzaamheid en schulden verminderen of zelfs voorkomen. 

Verbetering mentale gezondheid. Vroegsignalering en snelle hulp dragen bij aan een betere mentale gezondheid. BBB hecht veel belang aan maatschappelijk werk en wijkteams die jongeren spreken in hun eigen omgeving.

(pagina 78)
9.6 Sport werkt : gezonde geest in een gezond lichaam 
Sport verbindt. Op de voetbalclub, op de atletiekbaan: samen sporten versterkt onze mentale en fysieke gezondheid. En helpt de sociale samenhang binnen gemeenschappen. BBB gelooft in een gezonde geest in een gezond lichaam en zet daarom volop in op het stimuleren van een actieve leefstijl – preventie boven reparatie. Sport en bewegen moeten voor iedereen toegankelijk en betaalbaar zijn, ongeacht inkomen, leeftijd of woonplaats. 

BBB wil: 
Sport en bewegen als een belangrijke basis. Basis voor fysieke en mentale gezondheid van alle Nederlanders, in de stad en op het platteland. Sport verbindt mensen en bevordert sociale cohesie binnen dorpen en wijken en helpt van jong tot oud bij een gezonde leefstijl. 

Sport- en beweegvoorzieningen voor iedereen toegankelijk en betaalbaar. Ongeacht woonplaats en inkomen. Wij zetten in op het stimuleren van breedte- en wedstrijdsport voor alle leeftijden, inclusief extra aandacht voor het behoud van sportverenigingen, voldoende sportaccommodaties en zwembaden, juist ook in kleine kernen. 

Vrouwensport. De vrouwensport is alleen voor vrouwen. 

Topsport en mastersport (35+) ondersteunen. Topsport is prachtige promotie van Nederland. Topsporters en mastersporters kunnen meer betekenen als rolmodellen om jongeren en ouderen te inspireren tot meer sporten en bewegen. 

Lokale overheden meer de ruimte en middelen bieden. Gemeenten en scholen worden gevraagd sportfaciliteiten en sportbezigheden te bevorderen. 

Investeringsbesluiten samen nemen. Investeringsbesluiten voor nieuwe sportaccommodaties worden genomen in samenspraak met gemeenten, verenigingen en inwoners, bijvoorbeeld met dorpsraden of buurtplatforms. De landelijke overheid stelt structureel landelijke middelen beschikbaar aan gemeenten om zo gemeenten te ondersteunen in hun sportieve uitdagingen middels co-financiering.

Bureaucratie en regelgeving voor vrijwilligers zoveel mogelijk beperken. Voor lokale evenementen waarin beweging en verbinding centraal staan, volstaat een beperkte evenementenvergunning zodat de organisatie laagdrempelig en eenvoudig opgepakt kan worden. 

(pagina 84)
10.4 Haalbaar en betaalbaar schoon 

We zetten in op slimme ontsluiting via wegen, buslijnen en fietsverbindingen om werken, wonen en ondernemen aantrekkelijk te houden.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

(pagina 8)
1. STERKE SAMENLEVING, BETROKKEN BURGERS
Geluk zit in een klein hoekje. In een begroeting op straat, koffiedrinken met de buren. In geborgenheid binnen gezinnen of met vrienden. Zinvol werk met fijne collega’s, naar een concert of samen sporten. Door je in te zetten voor je vereniging of op de school van je kinderen, of als vrijwilliger op de buurtbus. Als mantelzorger of reservist. Waar mensen elkaar ontmoeten, ontstaat verbinding, weten we ons gezien. Begrijpen we waar die ander vandaan komt. Ook als we het niet met elkaar eens zijn of uit verschillende sociale bubbels komen.

(pagina 11)
1.4 Vertrouwen in verenigingen, vrijwilligers en geloofsgemeenschappen
Verenigingen zijn een plek van ontmoeting en samendoen. Hier kun je talenten ontplooien, vrijwilligerswerk oppakken of ervaring opdoen in een bestuursfunctie. Het CDA heeft vertrouwen in verenigingen. Verantwoordingsdruk en een wirwar aan regels maken het steeds moeilijker om bestuursleden en vrijwilligers te vinden. Wij willen de kracht van onderop ondersteunen met concrete maatregelen…
1.4.3 …We richten een Gemeenschapsfonds op voor het behoud van voorzieningen zoals buurthuizen en sportaccommodaties. Het Gemeenschapsfonds kan gezamenlijk gefinancierd worden door overheid, samenleving en bedrijfsleven….

(pagina 13)
1.7 Sport: de samenleving tot bloei
Sport en bewegen verbindt mensen en sporten is gezond: van amateursport in de weekenden tot het saamhorigheidsgevoel rondom topsport.
1.7.1• We willen dat het Rijk en de gemeenten op korte termijn komen tot een nieuw Sportakkoord (op termijn een Sportwet), om zoveel mogelijk mensen te laten bewegen en te zorgen voor voldoende sportmogelijkheden. Ook wordt sport betrokken in beleidsvorming rondom zorg, welzijn, mentale gezondheid en re-integratiebeleid van uitkeringsgerechtigden en inburgeraars.
1.7.2• We nemen fysieke, sociale en financiële drempels weg die mensen met een beperking belemmeren deel te nemen aan sport.
1.7.3• We investeren om sport en bewegen in Nederland te behouden en te versterken. Deze middelen zetten wij in voor topsport, het organiseren van evenementen en het ondersteunen van de breedtesport en sportverenigingen.
1.7.4• Wij zetten met Stichting Waarborgfonds Sport een fonds op voor sportclubs om hun accommodaties te herbouwen, te renoveren en/of te verduurzamen. Verder verhogen we de subsidieregeling Bouw en Onderhoud Sport Accommodaties (BOSA) voor de aanschaf van materiaal.

(pagina 22)
3. Gezond leven, samen zorgen
Gezondheid is veel meer dan de afwezigheid van ziekte. Meedoen in de samenleving, je levensstijl en financiële stabiliteit dragen bij aan gezondheid, zowel mentaal, sociaal als fysiek. 

(pagina 23)
3.1 • Naar een toekomstbestendige zorg
Naar een gezonde samenleving
3.1.2 • We scherpen het ‘Preventieakkoord’ aan. Supermarkten moeten zich steviger inspannen om hun maatschappelijke bijdrage te leveren aan gezond leven. Ook het aanbod van eten en drinken op bijvoorbeeld scholen, trein- en tankstations, sportclubs en musea moet gevarieerder….

(pagina 31)
4.1 Van een huis naar een thuis
Een huis is meer dan een stapel stenen, het is een thuis waar je je geborgen voelt. Waar je tot jezelf kunt komen. Waar je een gezin kunt starten. De huidige woningnood leidt letterlijk tot een uitgesteld leven voor veel jongeren. Ook senioren kunnen moeilijker doorstromen. De collectieve gevolgen zijn groot: dorpen waar scholen niet meer open kunnen blijven, waar buurtverenigingen of sportverenigingen hun deuren moeten sluiten door te weinig aanwas. Het CDA kiest voor de woningzoekende. Voor brede welvaart en leefbare steden en regio’s met toekomst

(pagina 32)
4.1.11 • Grootschalige woningbouw is alleen mogelijk als de nieuwe wijken goed bereikbaar zijn. We investeren in wegen, OV en fietspaden om steden en buurten leefbaar en bereikbaar te maken…

(pagina 36)
Stappen en trappen 
4.2.15 • De City Deal ‘Ruimte voor lopen’ verbindt overheid en maatschappelijke organisaties. We continueren en verbreden de City Deal naar meer gemeenten. 

4.2.16 • We zetten in op het voortzetten van een landelijk fietsplan (zoals Tour de Force) gericht op de uitbouw van fietssnelwegen en doorfietsroutes, waarmee forensen, scholieren en recreanten snel en veilig hun bestemming kunnen bereiken. 

4.2.17 • Fietsbeleid en fietssnelwegen worden onderdeel van het jaarlijks overleg tussen Rijk en regio (MIRT-besprekingen).  

(pagina 61)
9.2.12 • Zoveel mogelijk Specifieke Uitkeringen (SPUKs) voor gemeenten en provincies worden overgeheveld naar het gemeente- of provinciefonds waarbij prestatieafspraken worden gemaakt, waardoor de verantwoordingslast vermindert.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

1. Bouwen aan gemeenschappen
(pagina 9)
Want samenleven gebeurt niet in systemen, maar in gemeenschappen: in straten, buurten, families, kerken en sportverenigingen. Nederland heeft een rijke traditie van vrijwilligerswerk, mantelzorg en onderlinge betrokkenheid. Juist in regio’s waar de onderlinge verbondenheid sterk is, zijn mensen minder eenzaam en gelukkiger. De overheid kan dit niet van bovenaf organiseren, maar moet wel ruimte geven, aanmoedigen en ondersteunen.

1.1 Bouwen aan betaalbare woningen
(pagina 11)
Bouw in dorp en stad
We bouwen waar dat kan eerst binnen de dorpen en steden. Vooral in dorpen stimuleren we uitbreidingen met ‘een buurtje erbij’, zodat jongeren en starters in hun eigen dorp kunnen blijven wonen. Dit is hard nodig om voorzieningen zoals kerken, scholen, winkels en sportverenigingen in de toekomst te behouden.

1.2 Herstel van gemeenschappen
(pagina 14)
Help vrijwilligersorganisaties en het verenigingsleven
Vrijwilligersorganisaties en (sport)verenigingen zijn de bouwstenen van de samenleving voor een bloeiend sociaal en cultureel leven. We willen meer ruimte geven aan mensen die de handen ineenslaan en samen zorg dragen voor elkaar en hun leefomgeving. Deze organisaties ondersteunen we in plaats van te overladen met regels, formulieren en controles. Wetgeving moet minder en niet meer lastendruk opleveren. Daarom willen we regels zoals de AVG zo wijzigen dat deze niet meer tot onnodige regeldruk bij kleinere vrijwilligersorganisaties leidt. De giftenaftrek houden we in stand om doneren aan goede doelen en vrijwilligersorganisaties aan te moedigen.

(pagina 14)
Fysieke leefomgeving
De volgende generatie staat centraal bij de keuzes die we maken voor het inrichten van het fysieke domein. Een groene omgeving met voldoende ruimte om te ontdekken, te ontmoeten, te sporten en te spelen is van grote meerwaarde voor de ontwikkeling van kinderen én volwassenen. We versterken de buurt met voldoende ontmoetingsplekken in de wijk, zoals speeltuinen, buurttuinen en hangplekken voor jongeren.

2. Nederland van het slot

2.5 Vlot en duurzaam onderweg
(pagina 26)
Meer wandel- en fietspaden
De fiets moet een aantrekkelijker alternatief blijven voor de auto. Een fijnmazig netwerk van wandel- en fietspaden is daarvoor noodzakelijk. Daarom investeren we jaarlijks 200 miljoen euro in verkeersveiligheid en fietsinfrastructuur. Er komen meer fietsenstallingen bij OV-knooppunten en in binnensteden. Op elk station zijn deelfietsen beschikbaar.

3. Een gezonde toekomst voor onze kinderen

3.1 Opgroeien in een liefdevolle omgeving
(pagina 29)
Investeren in stabiele gezinnen en een gezonde buurt
Jongeren gezond laten opgroeien gaat in eerste instantie over een stabiele en gezonde basis in het eigen gezin, op school, in de buurt. Zo’n stevige basis kan hulpvragen en problemen voorkomen. Daarom investeren we in gezinnen en relaties met bijvoorbeeld makkelijk toegankelijke opvoedondersteuning en relatietherapie. We versterken de buurt met voldoende ontmoetingsplekken in de wijk, zoals speeltuinen en ontmoetingsplekken. Ook maken we ruimte voor (sport)verenigingen en cultuurparticipatie en investeren in welzijns- en jongerenwerk.

3.3 Goed onderwijs geworteld in de samenleving
(pagina 32)
Geen zondagsschoolpolitie
Overheidstoezicht hoort niet thuis in het informeel onderwijs, gegeven door bijvoorbeeld (sport) verenigingen en kerkgenootschappen. De overheid kan nu al ingrijpen wanneer de regels van de rechtsstaat overtreden worden. Overheidstoezicht op al het informeel onderwijs schiet zijn doel voorbij en staat niet in verhouding tot de mogelijke risico’s.

4. Een weerbare rechtsstaat

4.3 Recht doen
(pagina 42)
Einde aan beïnvloeding uit onvrije (islamitische) landen
De Parlementaire ondervragingscommissie ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen (POCOB) heeft verontrustende conclusies gepresenteerd. Uit het onderzoek blijkt dat bepaalde islamitische landen met geldstromen invloed uitoefenen in onder meer moskeeën en informeel islamonderwijs. Om dit tegen te gaan leggen we geldstromen uit onvrije landen aan banden. Landen die onvrijheid of terrorisme subsidiëren worden gesanctioneerd. De Nederlandse regering stuurt geen afvaardiging naar sportevenementen in dergelijke landen.

5. Opkomen voor goede zorg en de waarde van elk leven

5.1 Zorg en ondersteuning dichtbij mensen 
(pagina 46)
Niet elke hulpvraag is een zorgvraag
Medisch en sociaal domein sluiten beter elkaar aan om (informele) zorg en welzijn te faciliteren. Vanuit de zorgverzekeraars wordt er geïnvesteerd in preventie en de sociale basis. Dit gebeurt nu nauwelijks terwijl preventie en een stevige sociale basis veel (gespecialiseerde) zorg voorkomen.

(pagina 47)
Goede gehandicaptenzorg 
Het VN-verdrag Handicap wordt volledig ingevoerd.

7.1 Rentmeesterseconomie
(pagina 61)
De overheid geeft het goede voorbeeld als inkoper
Het Rijk moet haar rol beter pakken om bij te dragen aan verduurzaming en om het mkb en sociale ondernemingen te betrekken bij aanbestedingen. We maken lokaal en duurzaam inkopen de norm, ook bij aanbestedingen. 

10. Rechtvaardigheid wereldwijd

10.1 Hulp voor mensen in nood
(pagina 78)
Bestrijd christenvervolging
Christenen zijn wereldwijd de meest vervolgde religieuze groep. (…) Christenvervolging wordt een speciaal aandachtsveld in de Nederlandse diplomatie. We doen niet mee aan en vaardigen geen kabinetsleden af naar sport- en cultuurevenementen in landen waar vrijheid van religie en levensovertuiging ernstig onder druk staat.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

1. Vrij Palestina

Keiharde maatregelen tegen “Israël” en Netanyahu (p. 6)

• Er komt een sportieve, culturele en academische boycot van “Israël”. Samenwerking met “Israëlische” onderwijsinstellingen wordt verboden en “Israël” wordt uitgesloten van de deelname van culturele- en sportevenementen. 

6. Gezondheid en zorg voor iedereen

Gezond leven stimuleren (p. 34)

Gezondheid begint met voorkomen door een goed preventiebeleid. DENK wil gezonde keuzes goedkoper maken en ongezonde verleidingen beperken. 
Wij willen investeren in sport en beweging. Het schoolzwemmen komt terug. Gemeenten krijgen budget om kinderen uit gezinnen in armoede gratis te kunnen laten sporten. We ondersteunen sportverenigingen, bijvoorbeeld met het onderhouden en energiezuinig maken van hun locatie.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

(pagina 16)
1.5. Cultuur. Altijd en overal 
Iedereen heeft het recht op cultuur. Dankzij D66 blijft het lage btw-tarief op cultuur, boeken en sport. Kunst, kennis en beweging mogen nooit een luxe zijn. 

(pagina 20)
Wonen, mobiliteit en sociale zekerheid 
In elke wijk zorgen we voor meer groen, deelvervoer en plekken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. We investeren in openbaar vervoer en de fiets. En we schaffen het doolhof van de toeslagen af: in plaats daarvan komt er één vast bedrag. Zo bouwen we aan een samenleving waar vrijheid en zekerheid hand in hand gaan.

(pagina 21)
Iedereen een thuis
Deze steden staan er niet morgen. Daarom moeten we nu al beginnen met beter gebruik van wat er al is. Door lege gebouwen om te bouwen, extra verdiepingen toe te voegen en oude gebouwen te herontwikkelen. We onderzoeken waar we meer huizen in bestaande wijken kunnen toevoegen. Ook hier zijn goed openbaar vervoer en goede fietsverbindingen onmisbaar. 

(pagina 23)
Buurten waar je je thuis voelt
We blijven investeren in autoluwe groene wijken met toegankelijk ov, scholen, groen, speeltuinen, kinderopvang, zorg en ontmoetingsplekken voor alle generaties.

(pagina 24)
2.2. Altijd en overal vooruit kunnen 
We kunnen in de toekomst schoner, sneller en fijner reizen, als we slim kiezen waar en waarin we investeren. Nieuwe woonwijken krijgen voorzieningen waar je binnen 15 minuten naartoe kunt lopen. Voor als je verder moet reizen, komt er lightrail. Met snelle treinen reis je tussen grotere steden. Er komen meer fietspaden en veel meer schone deelauto’s. En in de toekomst kunnen pakketten misschien wel met drones worden bezorgd en rijden er zelfrijdende auto’s die mensen en spullen vervoeren.

(pagina 26)
2.3. Zeker zijn van je bestaan
Meer dan een half miljoen mensen in Nederland leven in armoede. Daarnaast leeft een nog veel grotere groep net boven de armoedegrens. Door armoede, schulden en te veel moeilijke regels hebben mensen minder vertrouwen, zijn ze minder gezond en kunnen ze minder zelf bepalen over hun leven. D66 vindt dat de overheid (deze) mensen moet ondersteunen. Daarom maken we inkomensondersteuning eerlijker en begrijpelijker. En we zorgen dat steun werkt om mensen vooruit te helpen.

(pagina 25)
Beter vervoer, overal toegankelijk

•  We combineren verschillende soorten openbaar, publiek en doelgroepenvervoer slimmer. Zo worden aanrijtijden korter en wordt het goedkoper en makkelijker voor mensen. Rond stations investeren we in ov-knooppunten. We willen bijvoorbeeld dat deelmobiliteit zoals (elektrische) fietsen en elektrische auto’s standaard onderdeel wordt van het vervoersaanbod. Ook vergroten we het aanbod sterk. 
•  Er komen meer en betere doorfietsroutes, meer fietsenstallingen en toegankelijke fietsen voor mensen met een specifieke behoefte.
  

(pagina 29)
3.1. De gezondste generatie ooit begint buiten de zorg
Gezondheid en zorg
Het zorgstelsel piept en kraakt, en het tekort aan professionals in de zorg wordt steeds groter. Ondertussen worden meer mensen ouder en leven steeds meer mensen met een chronische aandoening. De jeugdzorg kan de groeiende vraag al niet meer bijbenen. Ongezonde voeding ligt overal in de schappen, beweging schiet er vaak bij in en steeds meer mensen kampen met psychische klachten. 

Daarom kiest D66 voor een doorbraak. We zetten in op de gezondste generatie ooit. Een gezonde samenleving begint met voorkomen dat mensen ziek worden. Daarom investeren we flink in preventie. We kiezen voor zorg die echt werkt en het leven beter maakt, niet op het tellen van behandelingen. Zorgprofessionals krijgen ons vertrouwen, minder regels en een goed salaris. We maken het werk in de huisartsenpraktijk, ouderenzorg en wijkverpleging aantrekkelijker. Zo blijft goede zorg dichtbij en voor iedereen beschikbaar. 

(pagina 30)
Alle experts zijn het erover eens: de beste manier om gezondheid te verbeteren, is door armoede en schulden aan te pakken, te zorgen voor een goed huis en te investeren in onderwijs. De verschillen in gezondheid tussen mensen met veel en weinig geld zijn enorm. Wie meer te besteden heeft, leeft gemiddeld langer en langer in goede gezondheid. Door te zorgen voor een goed inkomen, een gezonde leefomgeving en sterke basiszorg, verbeteren we de gezondheid al vóórdat iemand de behandelkamer in hoeft.

We investeren in groene en gezonde buurten en maken gezonde keuzes in de supermarkt makkelijker.
→ Lees hier meer standpunten over ruimtelijke ordening….

We zorgen dat preventie loont, zodat het voor gemeenten en zorgverzekeraars aantrekkelijk is om in gezondheid te investeren.

(pagina 31)
Iedereen in beweging 
Sporten en bewegen horen bij een gezond leven. Miljoenen mensen in Nederland hebben hier bovendien heel veel plezier aan. Of dat nu fanatiek kickboksen is, of een ontspannen dagelijkse wandeling. D66 wil dat sport en bewegen voor iedereen toegankelijk is: voor jong en oud, arm en rijk, met en zonder beperking, binnen en buiten verenigingen en ongeacht je achtergrond.

Sport kan daarnaast een belangrijke manier zijn om je gezondheid te verbeteren. Voor jong en oud vergroot sporten de fysieke en mentale weerbaarheid. Sportverenigingen zijn daarbij onmisbaar. Voor veel kinderen en volwassenen zijn ze dé plek om in beweging te komen, aan gezondheid te werken en anderen te ontmoeten.

Onze topsporters inspireren velen. Als we ook in de toekomst willen juichen bij kampioenschappen en Olympische medailles, moeten we blijven investeren in topsport.

We leggen doelen voor gezondheid vast in de wet, zoals over grote achterstanden in gezondheid of over overgewicht bij kinderen. Zo zorgen we dat de politiek echt stappen moet zetten en afspraken niet zonder resultaten blijven. 

(pagina 31)
Een centrale zorgcoördinator of een lokaal loket helpt mensen de weg te vinden naar de voorzieningen die er al zijn. Denk aan een leefstijlcoach, een diëtist, laagdrempelige psychische hulp, een welzijnsorganisatie of een fysiotherapeut. Maar ook aan schuldhulpverlening, of contact met de gemeente of woningbouwcorporatie.

(pagina 36)
Gemeenten krijgen de ruimte én de middelen om preventie lokaal te regelen, met landelijke spelregels die kwaliteit, transparantie en samenwerking verbeteren.

(pagina 37)
3.4. Mentaal sterk
D66 investeert in wat mensen mentaal sterk maakt: sport, cultuur, goed onderwijs, publieke ruimte, bestaanszekerheid en gelijke kansen.

(pagina 41)
4.1. Talent van elk kind op één 
We moedigen scholen aan om samen te werken met sportclubs, muziekverenigingen en andere organisaties in de buurt. Op zo’n brede buurtschool krijgen kinderen ook na schooltijd de kans om zich te ontwikkelen.

(pagina 43)
4.2. Elke student doet mee
Mbo-studenten krijgen dezelfde toegang tot studentenhuisvesting, dezelfde voordelen voor studenten en toegang tot sport, cultuur en verenigingen als hbo en wo-studenten.

(pagina 45)
4.3. Vrije wetenschap, sterke toekomst
Voor docenten en onderzoekers wordt het makkelijker om met een Erasmusbeurs aan een buitenlandse universiteit te werken. Want internationale uitwisseling van kennis en onderzoek is waardevol.

(pagina 53)
5.3. Ruimte om te ondernemen
Lokale ondernemers en mkb’ers staan midden in onze samenleving. Zij zorgen voor een levendige winkelstraat die sfeer brengt in de binnenstad, of steunen de lokale sportclub. D66 stimuleert dit met veel verschillende en duurzame winkels, lokale producten en diensten, en gezonde horecabedrijven.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

(pagina 36)
Cultuur, sport en ontspanning in laag BTW-tarief 
We plaatsen cultuur, recreatie, sport, festivals en hotels (terug) in het lage BTW-tarief, zodat ontspanning, bewegen en cultuur betaalbaar blijven voor alle Nederlanders en deze sectoren volop kunnen bloeien.

(pagina 56)
Geen mandaat voor de WHO 
We verzetten ons tegen internationaal gezondheidsbeleid onder leiding van ondemocratische organisaties zoals de WHO, zodat Nederland zelf bepaalt hoe ons zorgbeleid eruit ziet en Nederlanders kunnen rekenen op de beste kwaliteit.

Stoppen met betutteling 
We trekken steun voor het Preventieakkoord in, zodat mensen zelf kunnen beslissen hoe zij willen leven. Dit betekent onder meer dat horecaondernemers en sportkantines de vrijheid terugkrijgen om hun eigen rookbeleid zelf te bepalen en de overheid zich niet bemoeit met persoonlijke keuzes.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

1. Meer huizen om in te wonen
Volkshuisvesting van topkwaliteit. (pagina 40, 41)
We zetten in op woningen met gemeenschappelijke binnenruimtes voor activiteiten, buurttuinen en speeltuinen dichtbij en mogelijkheden om te sporten. We zorgen voor voldoende groen, parken en bomen.

2. Samen strijden voor een groene toekomst
Maatschappelijk vastgoed wordt aangepakt. (pagina 55)
Veel maatschappelijke instellingen, zoals scholen, bibliotheken, zwembaden, buurthuizen en sportverenigingen, hebben verouderde gebouwen en hoge energiekosten. Deze partijen worden financieel en met kennis ondersteund in de verduurzaming van hun gebouwen.

Vergroten van toegankelijkheid. (pagina 63)
We nemen de belemmeringen voor mensen met beperkingen in het verkeer weg. Denk aan brede fietspaden die aangepaste fietsen doorlaten en aan uitbreiding van de gehandicaptenparkeerkaart zodat gratis parkeren geldt voor alle reguliere parkeerplaatsen. 

Meer inzet op slimmere, gezondere en schonere mobiliteit. (pagina 63-64)
Er komt meer nadruk op lopen, fietsen, openbaar vervoer en deelmobiliteit. Voetgangers en fietsers krijgen voorrang op auto’s. We investeren in voetgangersinfrastructuur, (snel)fietspaden in het binnen- en buitengebied, voldoende fietsstallingen (waaronder bij stations) en landelijke regelgeving wordt aangepast om (snor) scooters binnen de bebouwde kom van het fietspad te weren. Binnen de bebouwde kom wordt 30 kilometer per uur de norm.

4. Leiderschap dat Nederland beschermt
Nij Begun. (pagina 118)
De gevolgen van de gaswinning laten diepe sporen na. Groningers en Drenten verdienen een nieuwe start, een Nij Begun: een mooie, leefbare en betere toekomst. De gemaakte afspraken hierover voeren we onverkort uit. We behouden voorzieningen zoals dorpshuizen en sportclubs. 

5. De basis op orde, een land dat werkt voor iedereen 
Rijke schooldagen. (pagina 128)
Naast het reguliere onderwijsprogramma ontwikkelen kinderen zich ook door lessen in sport, dans, cultuur, techniek en natuur. Deze lessen zijn toegankelijk voor ieder kind en worden in samenspraak met de buitenschoolse opvang aangeboden. Wij willen dat de ontwikkeling van rijke schooldagen wordt doorgezet door heel Nederland.

Sport en spel. (pagina 128)
Vanaf jonge leeftijd bewegen is enorm belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Daarom zetten we in op een zwemdiploma voor ieder kind en twee uur gym bovenop buitenspelen. Zie hoofdstuk ‘Zorg’.

Brede scholen. (pagina 128)
We stimuleren de ontwikkeling van Familiescholen, waar intensief wordt samengewerkt met ouders en met maatschappelijke partners binnen de domeinen armoede, jeugd, zorg, sport, cultuur en de wijk.

Alle studenten zijn gelijk. (pagina 134)
We willen gelijke rechten voor alle studenten, of je nu mbo-, hbo- of een wo-opleiding volgt. Mbo-studenten krijgen dezelfde mogelijkheden als andere studenten als het gaat om bijvoorbeeld de introductieweek en lidmaatschap bij studenten-, sport-, of gezelligheidsverenigingen.

Samenwerking in plaats van marktwerking. (pagina 141-142)
In de zorg is nog te vaak sprake van concurrentie in plaats van samenwerking. Dat is op termijn niet houdbaar, leidt tot bureaucratie en maakt preventie minder aantrekkelijk. We pakken de doorgeschoten marktwerking aan en passen het zorgstelsel aan zodat samenwerking loont. We stimuleren samenwerking tussen het sociaal domein, de zorg en zorgverzekeraars. Per regio krijgt één verzekeraar de regie en maakt afspraken met zorgaanbieders. 

Kans op een gezond leven en sporten voor iedereen (pagina 142)
Iedereen moet de kans hebben om gezond te leven. Dat mag niet afhangen van je inkomen of waar je woont. We verkleinen gezondheidsverschillen en zetten in op preventie voor meer gezonde jaren.

We zetten vol in op het voorkomen van ziektes. (pagina 143)
Voorkomen is beter dan genezen. Dat kan als we mensen helpen gezond te eten en genoeg te bewegen. We gaan door met de plannen om roken, overgewicht en problematisch drankgebruik te verminderen (Nationaal Preventieakkoord). Er komt een grens aan de wettelijke hoeveelheid suiker in producten.

Bewegen en zwemmen. (pagina 143)
Iedereen in Nederland moet kunnen sporten en in ons waterrijke land is een zwemdiploma van groot belang. We stellen gemeenten in staat om te zorgen voor voldoende sportfaciliteiten en de kans om een zwemdiploma A te halen. Dat is een basisvoorziening. Er komt een gelijk tarief voor aangepast zwemonderwijs  voor kinderen met een beperking. Op iedere school wordt de gymles weer gegeven door een bevoegde leraar.

Steun sportverenigingen. (pagina 143)
Sportverenigingen zijn het sociale cement van onze samenleving. We komen met een plan om sportverenigingen te helpen, met minder bureaucratie en meer ondersteuning. Sportverenigingen en zwembaden krijgen steun bij verduurzaming uit het Klimaatfonds.

Toegankelijkheid en inclusie. (pagina 144)
We leven het VN-verdrag inzake Rechten van Personen met een Handicap na. Zie hoofdstuk ‘Democratie, Rechtsstaat en Gelijke Rechten’.

Zorg voor onze jeugd (pagina 144)
We willen ervoor zorgen dat elk kind zorgeloos kan opgroeien. Daar hoort bij dat we zorgen voor veilige, groene buurten met speeltuinen, sportveldjes en goed onderwijs. Wanneer er extra ondersteuning nodig is, moet dat er ook zijn. 

Mentale gezondheid. (pagina 145)
We zorgen voor voldoende laagdrempelig aanbod en stoppen met het onnodig medicaliseren van mentale problemen door hulp ook beschikbaar te laten zijn zonder diagnose of stoornis.

Onze provincies (pagina 149)
In Groningen is onverminderde inzet nodig voor de afhandeling van de schade als gevolg van gaswinning. (…) We behouden voorzieningen zoals zwembaden, sportclubs en buurthuizen en investeren in de toekomst van Groningen als belangrijke speler in de transitie naar waterstof, via omscholingsfondsen en brede mbo-, hbo- en wo-scholingsprogramma’s.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

(pagina 40, 41)
Maatschappelijke ondersteuning – knaken voor taken 
Gemeenten hebben sinds 2015 een deel van de zorgtaken van de rijksoverheid overgenomen op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Gemeenten zijn op basis van deze wet verantwoordelijk voor de ondersteuning van mensen die niet (volledig) zelfredzaam zijn. Zij kunnen daartoe bij de gemeenten budget aanvragen om bijvoorbeeld thuiszorg of dagactiviteiten te betalen, of mantelzorgers te vergoeden. Dit vindt JA21 dusdanig belangrijk dat hier niet verder op bezuinigd mag worden. Om dit alles te bekostigen is de financiële positie van gemeenten van groot belang. De kortingen op het Gemeentefonds waarmee gemeenten worden geconfronteerd, moeten dan ook van tafel. Verder wil JA21 extra investeren in Skaeve Huse: afgelegen woningen waarin mensen begeleid kunnen wonen omdat zij wegens hun gedrag niet in staat zijn in normale woningen te wonen. 

JA21 wil: 

• Geen Wmo-bezuinigingen als gemeenten de Wmotaken goed uitvoeren. 
• Extra investeren in Skaeve Huse.

Preventie, gezonde levensstijl en sport 
JA21 wil extra aandacht besteden aan een gezonde levensstijl en preventie. Uit onderzoek blijkt dat tot wel 20% van de huidige zorgvraag kan worden voorkomen door primaire preventie. Ook secundaire preventie is bewezen effectief. Vroegtijdige detectie van ernstige aandoeningen als hart- en vaatziekten of darmkanker heeft onmiskenbaar grote voordelen. Het is dan ook belangrijk preventie-onderzoeken aan Nederlanders aan te bieden als zij hiervan gebruik wensen te maken.

Sport, sportief bewegen en een gezonde leefstijl zijn in dit kader ook van essentieel belang. Ze bevorderen fysieke en mentale fitheid, sociale interactie, gemeenschapsgevoel en nationale trots. Topsport moet dus op alle niveaus (waaronder vanzelfsprekend ook de sport voor mensen met een beperking) structureel gestimuleerd worden. Ook wil JA21 schoolzwemmen verplicht stellen, zodat ieder kind in Nederland leert zwemmen en daarmee de zwemveiligheid geborgd wordt.

JA21 wil: 
Topsport blijven stimuleren

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

1. BESTAANSZEKERHEID

(pagina 9)
29. De instroom in de WIA is afgelopen jaren te hoog, waardoor zowel de uitvoering als de betaalbaarheid van het sociale stelsel verder onder druk zijn komen te staan. Het is daarom belangrijk dat werknemers in de eerste periode van hun ziekte al beter re-integreren. Werkgevers hebben hierin een belangrijke rol. We hervormen de Wet verbetering poortwachter om dat te bereiken. Daarnaast moet preventie een centrale rol krijgen binnen de sociale zekerheid, onder meer via een actuele, effectieve en goed uitvoerbare Risico-Inventarisatie en Evaluatie. 

6. IDENTITEIT EN CULTUUR

(pagina 37)
5. Sportevenementen, zoals in voetbalstadions, brengen grote groepen Nederlanders samen. Deze evenementen moeten weer echte familie-evenementen worden, waar ouders met hun kinderen aan de hand veilig en met plezier naartoe kunnen gaan. Relschoppers moeten daarom streng gemonitord en bestraft worden. Zie daarvoor de maatregelen in het hoofdstuk Veiligheid en Leefbaarheid.

9. GOED ONDERWIJS

(pagina 56)
5. Het basisniveau van rekenen, schrijven en lezen moet drastisch omhoog. We gaan door met het Herstelplan Kwaliteit Onderwijs. Lesmethoden moeten bewezen werken en het plezier in leren terugbrengen. Daarnaast is het van belang dat er een goede balans is tussen cognitieve ontwikkeling, kennis van de wereld, sport en beweging en het ontwikkelen van creativiteit.

10. TOEGANKELIJKE GEZONDHEIDSZORG

HOOFDPUNTEN:

(pagina 61)
5. Prioriteit aan preventie en zorg voor chronisch zieken.

1. We willen investeren in preventie voor alle mensen in Nederland, maar willen extra aandacht voor preventie voor burgers in regio’s en steden waar veel mensen met een lage sociaaleconomische status wonen.

2. We streven naar gezondheid in alle beleidsdomeinen. Dit betekent concreet dat alle sectoren (en niet alleen de gezondheidszorg) moeten samenwerken om de gezondheid te verbeteren.

3. We willen een stevige positionering van het sport- en beweegbeleid, door sport te verbinden met (jeugd)zorg, onderwijs, het bevorderen van het sociale netwerk (tegen eenzaamheid) en het voorkomen van arbeidsongeschiktheid. Fitte en mentaal gezonde Nederlanders zijn van groot belang voor de samenleving. Dit vergt een betere samenwerking, een meerjarenvisie en structurele aandacht voor het beweegbeleid.

(pagina 62)
4. Al op jonge leeftijd moet geïnvesteerd worden in de juiste voeding, mentale gezondheid, goede mondhygiëne, sport en bewegen, het tegengaan van alcohol-, drugs- en tabaksgebruik, een veilig (t)huis en inkomenszekerheid. Met elkaar zullen we ons als samenleving verantwoordelijk moeten voelen voor een gezonde leefstijl van de jeugd, zeker waar het gaat over drank, drugs en mentale weerbaarheid.

(pagina 62)
7. We zetten in op een ambitieus sportbeleid.
Er komt een nationaal programma om sport en bewegen te stimuleren. Onze doelstelling is dat elke jongere en volwassene deelneemt aan sport en in beweging komt, met welke sport of beweging dan ook. Gemeenten en lokale organisaties krijgen middelen om het lokale sportaanbod te bevorderen en kinderen laagdrempelig kennis laten maken met sport en bewegen. In het bijzonder besteden we ook aandacht aan de gehandicaptensport en aan goede faciliteiten voor sporttalenten.

ZORG VOOR MENSEN IS GEEN MARKT

(pagina 66)
44. We bouwen voort op het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het Aanvullend Zorg en Welzijnsakkoord (AZWA).
We ondersteunen dat er een regionaal samenhangend zorgaanbod komt, waarbij zorgaanbieders, zorgverzekeraars, welzijnswerk en overheden bindende afspraken maken over de toegankelijkheid, beschikbaarheid en betaalbaarheid. 

11. ONZE FYSIEKE LEEFOMGEVING

ENERGIEZEKERHEID

(pagina 74)
33. De energietransitie moet voor huishoudens en bedrijven uitvoerbaar en betaalbaar zijn. Financiële steun kan nodig zijn als private investeringen een te lange terugverdientijd hebben of niet van de grond komen, zoals bij huurwoningen, publieke gebouwen, de energie-intensieve industrie en het mkb.

BEREIKBAARHEID

(pagina 74)
36. Goede mogelijkheden om de fiets te pakken dragen bij aan bereikbaarheid, gezondheid en duurzaamheid. Tussen en in de grote steden worden goede fietsroutes aangelegd zodat de fiets een realistisch alternatief wordt voor de auto en het openbaar vervoer. Drukke schoolroutes langs 80 en 50 kilometerwegen worden veiliger gemaakt. Rond OV-knooppunten breiden we fietsenstallingen uit en er komen ook meer OV-fietsen bij stations.

13. VEILIGHEID EN LEEFBAARHEID

VEELVOORKOMENDE CRIMINALITEIT ANDERS AANPAKKEN

(pagina 87)
30. Jongeren komen steeds vaker en jonger in aanraking met criminelen. …Er is een persoonsgerichte, preventieve aanpak

nodig met aandacht voor de rol van het hele netwerk rondom de jongere: ouders, scholen, sportverenigingen, politie en bv jongerenwerkers. Het betrekken van ervaringsdeskundigen (zoals ex-gedetineerden) moet worden ingezet voor preventie.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

(pagina 9)
Burgers en voorzieningen van maatschappelijk belang, zoals ziekenhuizen, sportverenigingen en aardgasvrije woonwijken, krijgen voorrang op het elektriciteitsnet.

(pagina 78)
Sportwedstrijden worden consequent stilgelegd, en indien nodig gestaakt, bij discriminerende spreekkoren. Wanneer verbetering uitblijft, worden wedstrijden zonder publiek gespeeld. De politie-inzet bij wedstrijden wordt betaald van de kaartverkoop.

(pagina 94)
De Partij voor de Dieren staat voor goede en betaalbare zorg voor iedereen, waar je ook woont. We schaffen het eigen risico af. Ook zetten we vol in op samenwerking en preventie. 

Het is ook niet rechtvaardig dat iemands gezondheid afhangt van de wijk of omstandigheden waarin iemand opgroeit, zeker als diegene daar zelf nauwelijks invloed op heeft. Chronische stress leidt vaker tot diabetes, longaandoeningen en hart- en vaatziekten. Armoede is letterlijk ziekmakend, zeker bij kinderen. Kinderen die opgroeien in een kwetsbare sociaaleconomische positie lopen vanaf jonge leeftijd meer risico op gezondheidsproblemen, ontwikkelingsachterstanden en een kortere levensverwachting. Als we dit willen veranderen, moeten we ongelijk durven investeren. We zetten vol in op de meest kwetsbare groepen, zoals kinderen, en investeren in onderwijs, in huisvesting, in inkomen en in een groene, veilige en gezonde leefomgeving.

(pagina 95)
Er wordt sterk ingezet op preventie en laagdrempelige voorzieningen, met buurtcoaches en wijkcentra waar mensen met vragen voor hulp terecht kunnen. Daarbij staat de samenwerking tussen gemeentes, welzijnsorganisaties, zorgaanbieder, vrijwilligers en naasten centraal. Een netwerk met lokale zorgaanbieders en sterke lokale netwerken zorgt ervoor dat zorgmedewerkers elkaar kennen en de mensen in buurt of wijk de zorgmedewerkers. Inwoners worden daardoor sneller geholpen, hoeven minder vaak hun verhaal te doen en krijgen sneller ondersteuning in de eigen omgeving. We zetten vol in op preventie, gezond leven en gezond eten. Zorg, begeleiding en ondersteuning zijn passend en maatwerk en duren niet langer dan noodzakelijk.

(pagina 96)
Gezondheidsdoelen worden wettelijk verankerd, zodat het behalen ervan niet meer vrijblijvend is. Belangrijk is dat deze doelen over allerlei beleidsterreinen kunnen gaan, niet alleen de gezondheidszorg. Daarom stellen we een regeringscommissaris voor volksgezondheid aan, die de opdracht heeft om volksgezondheid in brede zin te verbeteren. Aan de hand van deze doelen kan bekeken worden of extra (preventie)beleid nodig is én of ander beleid een verslechtering van de gezondheid veroorzaakt….

(pagina 99)
Groen doet goed. Een leefomgeving met meer natuur zorgt voor minder stress, vermindert gevoelens van pijn en negatieve emoties. Natuur geeft energie en nodigt uit tot bewegen. Daarom gaan we woonwijken, steden flink vergroenen en komen er natuurspeelplaatsen op bereikbare afstanden….

Een goede mentale gezondheid begint op school. Er komt ruimte in het lesprogramma om de gevolgen van (social) media gebruik te bespreken. Er is aandacht voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden en empathische omgang. Er wordt actief opgetreden tegen pesten op bijvoorbeeld scholen en op sportclubs. Ook wordt er expliciet aandacht besteed aan mentale problemen, zoals klimaatangst, als gevolg van klimaatverandering….

(pagina 100)
Sporten bevordert onze fysieke en geestelijke gezondheid. Sportverenigingen hebben ook een sociale en maatschappelijke functie. In elke wijk wordt daarom ruimte gemaakt voor buurtsportcoaches en sportvoorzieningen voor jongeren, zoals openbare voetbal- en basketbalveldjes en skateparken. Er wordt hierbij afgestemd op de behoeften van jongeren. Op jongerencentra wordt niet langer bezuinigd. Sportkantines worden gestimuleerd om voornamelijk gezond eten en drinken aan te bieden.
We geven leefstijlinterventies een stevigere plek in de zorg en in zorgopleidingen. Dankzij deze interventies worden patiënten soms weer medicijnvrij of worden chronische ziektes voorkomen. Bij deze interventies staan gezonde (plantaardige) voeding en voldoende beweging centraal. De interventies worden getoetst op 101 effectiviteit en krijgen meer aandacht in de opleiding van artsen en andere zorgverleners….

(pagina 103)
…Ondersteuning vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en zorg voor mensen met een levenslange beperking vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) wordt bij voorkeur kleinschalig aangeboden in de vorm van buurtteams, zorgcoöperaties en andere mensgerichte initiatieven. Deze zorg moet in elke gemeente gelijkwaardig beschikbaar zijn: welke zorg je kunt ontvangen, mag niet afhangen van waar je woont. We zorgen voor regionale afstemming en stevige publieke regie, zodat samenwerking wordt bevorderd en zorgcowboys geen ruimte krijgen om publieke middelen weg te sluizen….

(pagina 105)
…We komen met een zorgfonds met een uitgebreide dekking, ook voor mondzorg, fysiotherapie en (definitieve) anticonceptie. Het zorgstelsel en de bijbehorende vergoedingen van verzekeraars zijn te veel gericht op behandelingen en medicatie. Uitgaven voor of kosten van preventie – zoals de diëtist, verslavingszorg en hulp bij stoppen met roken – komen in het basispakket en worden volledig vergoed. Doordat we de zorg gaan bekostigen vanuit zorgfondsen, de Wmo en de Wlz richten we het zorgsysteem beter in op hulp en begeleiding om de eigen gezondheid te versterken…

…Tot er een hernieuwd zorgfonds is, verplichten we zorgverzekeraars mee te betalen aan preventie en positieve gezondheid. Zorgverzekeraars verliezen hun sturende rol. Tot het zorgfonds volledig is ingevoerd, beperken we hun invloed op zorginkoop, selectie en controle…

(pagina 112)
Overheidsgebouwen hebben energielabel A of worden zodanig aangepast dat zij hieraan gaan voldoen. De overheid investeert in het verduurzamen van scholen, sportaccommodaties, zorginstellingen en culturele instanties….

(pagina 116)
…Er komen meer groene speelplaatsen en groene wandel-linten daar naartoe, zodat kinderen die speelplaatsen zelf kunnen bereiken….

(pagina 118, 119)
Veilig en toegankelijk vervoer is een basisvoorwaarde voor welzijn. Daarom zorgen we ervoor dat mobiliteit voor iedereen betaalbaar en beschikbaar is. (…) En meer ruimte voor de voetganger en (elektrische) fietser en snel, betaalbaar en comfortabel openbaar vervoer….

Fietsers en voetgangers krijgen voorrang op gemotoriseerd verkeer. Dat moet het uitgangspunt zijn bij het ontwerp en gebruik van de openbare ruimte in onze dorpen en steden. De lucht wordt schoner en de wegen worden veiliger. Meer ruimte voor de fietser en de voetganger betekent ook een andere rol voor de auto. Zo ontstaat ruimte voor groen en ontmoetingsplekken in de stad. De combinatie van fietsen of wandelen en het openbaar vervoer (ov) is voor veel mensen in potentie een makkelijke, gezonde, schone en fijne manier om van A naar B te reizen. 

• We investeren in veilige en snelle fietspaden, fietsstraten en snelfietsroutes, in een aantrekkelijke groene omgeving, zoals bloemrijke bermen en struiken. Verkeerslichten worden zo afgesteld dat fietsers en voetgangers eerder groen licht krijgen. 

• Fiscale stimulering van fietsen blijft behouden. 

• Er komt meer ruimte voor het meenemen van de fiets in het ov. 

• Om het groeiend gebruik van de ov-fiets te faciliteren en verder aan te moedigen wordt geïnvesteerd in meer ov-fietsen en ov-fietslocaties.

• Er komen meer woonerven waar de voetganger altijd voorrang heeft en de automobilist stapvoets rijdt. Zo wordt de straat weer een veilige speel- en ontmoetingsplek.

(pagina 127)
Praktische en culturele vaardigheden worden volop aangeboden aan kinderen. Activiteiten als handarbeid, schoolzwemmen, bewegingsonderwijs, cultuurlessen (theater-, dans-, muziek- schilderles, etc.) en schooltuinen worden gefaciliteerd en daar komt extra geld voor beschikbaar.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

(pagina 28)
Geen (transgender)mannen in vrouwensporten, -gevangenissen, -toiletten en -kleedkamers.

(pagina 33)
Nederland is een waterland. Kunnen zwemmen is van levensbelang. Daarom wil de PVV schoolzwemmen herinvoeren.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

(pagina 22)
Gezondheid bevorderen
Voorkomen is beter dan genezen. Wij zien dat goede relaties, een gezonde leefstijl en verbondenheid met anderen bijdragen aan het voorkomen van gezondheidszorg. Ook matigheid behoort immers tot de vrucht van de Geest. De SGP vindt dat de overheid vitaliteit en gezond leven kan stimuleren en schadelijk gedrag ontmoedigen, met respect voor de persoonlijke verantwoordelijkheid van eenieder voor zijn of haar leven. 

Concreet:

• We willen dat jongeren gezond opgroeien. Daarom steunt de SGP voorstellen voor een gezonde leefomgeving en leefstijl. Dit moet lokaal en gezinsgericht worden aangepakt. 
• Er komt een lokale preventieaanpak vergelijkbaar met het succesvolle ‘IJslandse model’. 
• Effectieve preventie in de zorg vraagt om een wettelijke taak- en rolverdeling tussen overheid, verzekeraars en zorgaanbieders en een structureel preventiefonds voor bewezen effectieve interventies. 
• De SGP investeert liever in sportvoorzieningen voor iedereen in plaats van in topsport. 
• Gezonde producten moeten goedkoper worden en ongezond voedsel duurder. Daarbij wordt wel goed gekeken naar de effectiviteit en uitvoerbaarheid van maatregelen. 

(pagina 23)
De SGP wil dat de inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) alleen voor huishoudelijke hulp gaat gelden. Zo blijft maatschappelijke ondersteuning betaalbaar voor mensen met een langdurige zorgvraag. 

De SGP is warm voorstander van het persoonsgebonden budget (pgb). De tarieven moeten omhoog en de financieringseisen voor informele zorg moeten eenvoudiger. Er komt één beleid voor alle pgb-houders, ongeacht uit welke zorgwet zij hulp krijgen.

(pagina 33)
De SGP vindt het belangrijk dat gezinnen met kinderen financiële ondersteuning krijgen voor het volgen van zwemlessen. Daarom maken we geld vrij om ieder kind de mogelijkheid te geven om gratis deze lessen te volgen: de zwemlesbonus van 1.000 euro voor elk kind van vier jaar oud….

(pagina 89)
…Forenzen houden het recht op een onbelaste kilometervergoeding bij gebruik van een fiets van de zaak. De SGP wil ook de bedrijfsfietsregeling terug. De aanleg van snelfietsroutes wordt gestimuleerd. …

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

1. Ons plan voor solidariteit en tegen ongelijkheid

(pagina 6)
Niemand zonder zorg.
We investeren in goede zorg dicht in de buurt en zonder lange wachttijden. We schaffen het eigen risico af en maken de zorgpremie inkomensafhankelijk, zodat je gezondheid niet langer afhangt van de dikte van je portemonnee. Door inzet op preventie voorkomen we leed voor mensen en kosten voor de samenleving.

(pagina 7)
Mensen verenigen met verenigingen.
In een bruisende samenleving ontmoeten mensen elkaar in verenigingen. Sportclubs, buurtverenigingen, carnavalsverenigingen, straatfeesten, boekenclubs en nog zoveel meer brengen mensen samen en helpen ons om de verschillen te overbruggen. Daarom draaien we de bezuinigingen van de afgelopen decennia terug en gaan we investeren in deze verenigingen. We maken hun oprichting makkelijker door regels aan te pakken en zorgen we voor goede locaties waar mensen samen kunnen komen zoals moderne buurthuizen, publieke verenigingslocaties en goede sporthallen en -velden.

(pagina 9)
Buurten waar kinderen kunnen spelen.
Kinderen moeten kunnen buitenspelen voor hun gezondheid, hun sociale ontwikkeling en hun plezier. Daarom maken we van elke buurt een plek waar je kunt spelen, sporten en samenkomen. Ook kinderen met een handicap moeten mee kunnen doen. We investeren in buurtcentra en buurtwerk, zodat elke wijk leeft en ieder kind ruimte krijgt om goed en veilig op te groeien.

3. Gezondheid boven winst

(pagina 11)
Iedereen recht op passende ondersteuning.
Gemeenten krijgen voldoende geld om zorg te bieden aan ouderen, mensen met een beperking en mantelzorgers. 

(pagina 12)
Preventie komt in het basispakket.
Voorkomen is beter dan genezen. Omdat preventie werkt maken we het toegankelijk voor iedereen. We investeren in gezondheid voordat er zorg nodig is. Alle bewezen preventieve zorg, zoals controles bij de tandarts, stoppen-met-rokenprogramma’s en leefstijlbegeleiding, wordt volledig vergoed. (…) 

(pagina 12)
We garanderen gelijke kansen op gezondheid.
In elke wijk moet er voldoende zorg zijn. Toch zijn vaak de wijken van de werkende klasse, de mensen die hun inkomen verdienen uit arbeid, uitkering, of pensioen, waar kil bezuinigd wordt op voorzieningen. Terwijl juist hier meer mensen wonen met zwaar werk, onregelmatige uren en andere systemische oorzaken van gezondheidsproblemen. In wijken waar gezondheidsproblemen zich opstapelen, investeren we extra in wijkverpleegkundigen, huisartsen, buurtzorg en jeugdzorg. Zo brengen we de zorg naar de mensen toe en niet andersom.

(pagina 13)
Voorkomen is beter dan genezen.
Daarom moet er niet bezuinigd worden op preventieve zorg die wordt gegeven vanuit de GGD, maar moet er worden geïnvesteerd.

(pagina 13-14)
Bewegen is gezond, sport is van iedereen
Bewegen en sporten houden ons gezond, zorgen voor plezier en brengen mensen samen. Toch is sport nog te vaak iets voor mensen die het kunnen betalen. Wij zorgen dat sport en beweging toegankelijk zijn voor iedereen.

We investeren in sport en bewegen voor iedereen.
Sport mag geen luxe zijn. Daarom ondersteunen we sportverenigingen, zorgen we dat gemeenten voldoende geld hebben voor goede sportaccommodaties en maken we sport betaalbaar. Er komt in iedere gemeente een sportpas voor kinderen en jongeren tot 23 jaar, zodat niemand hoeft af te haken vanwege de kosten. Op sportschoolabonnementen wordt geen btw geheven. Daarmee maken we sport ook voor volwassenen en ouderen betaalbaarder.

Kinderen krijgen de ruimte om te bewegen.
Ieder kind op de basisschool krijgt minstens drie uur gymles per week van een vakdocent. Schoolzwemmen wordt weer ingevoerd, zodat elk kind met een zwemdiploma opgroeit. Bij de inrichting van wijken zorgen we voor veilige speelplekken en sportvoorzieningen, ook voor kinderen met een beperking.

Sport is niet alleen gezond, maar ook sociaal. Sportverenigingen en buurtcentra zijn plekken waar mensen elkaar ontmoeten en samenleven wordt versterkt. We investeren in buurtwerk, jongerenwerk en laagdrempelige sportmogelijkheden in de wijk. Ook komen er meer locaties waar jongeren hun eigen plek hebben om samen te komen.

Sport is veilig en eerlijk.
Misstanden in de sport, zoals racisme op en langs het veld, seksueel misbruik, doping en matchfixing, worden krachtig bestreden. Sport heeft een voorbeeldfunctie voor de hele samenleving.

8. Het fundament van Onderwijs, cultuur en wetenschap

(pagina 29)
Onderwijs en opvang zijn een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
We investeren in kinderopvang, sport, cultuur en schoolactiviteiten als publieke voorzieningen. Zo kunnen kinderen zich breed ontwikkelen en staan ouders er niet alleen voor. 

(pagina 30)
School is meer dan lesgeven. 
Scholen zijn een plek waar kinderen leren, spelen, eten en bewegen. Daarom investeren we in brede scholen met ruimte voor sport, cultuur, begeleiding en zorg.

(pagina 30)
Geen kind zonder zwemdiploma.
In een waterland als Nederland hoort leren zwemmen bij de basis. Zwemvaardigheid is van levensbelang en vergroot het zelfvertrouwen van kinderen. Daarom brengen we schoolzwemmen terug op elke basisschool. Dit organiseren we publiek, zodat scholen niet extra belast worden. Zo zorgen we dat ieder kind veilig en vol vertrouwen het water in kan, ongeacht de thuissituatie.

9. Onze Jongeren, onze toekomst!

(pagina 33-34)
Investeren in onze toekomst.
Onze jongeren verdienen een goede jeugd en een toekomst om naar uit te kijken. (…) We pakken armoede en discriminatie aan, maken sport toegankelijk en zorgen voor goede ontmoetingsplekken. Zo bestrijden we verdeeldheid en brengen we jongeren samen.

Goede zorg voor iedereen.
We helpen met het voorkomen van gezondheidsproblemen door goede preventie en zorgen voor goede psychische hulpverlening voor iedereen die dit nodig heeft. 

Goede ontmoetingsplekken voor jongeren.
We zorgen ervoor dat er in elke buurt een plek komt speciaal voor jongeren. Daar kan je elkaar ontmoeten en samen praten, sporten, spellen spelen en rondhangen.

Investeren in sporten.
Sporten is leuk en gezond, maar vaak ook duur. Betaalbaar sporten moet voor iedereen mogelijk zijn. Daarom komt er een sportpas met een budget van 240 euro per jaar voor kinderen en jongeren tot 23 jaar. Op sportschoolabonnementen wordt geen btw geheven en we gaan investeren in sportverenigingen met goede faciliteiten.

11. Bereikbaar en schoon Nederland

(pagina 38)
Iedereen mobiel.
Iedereen moet zich vrij en veilig kunnen verplaatsen, waar je ook woont. We bouwen aan een toekomst met schone lucht, sterke fiets- en wandelroutes, betaalbaar openbaar vervoer en toegankelijke mobiliteit voor iedereen.

(pagina 38)
Fietsen stimuleren voor iedereen.
Fietsen is gezond, snel en goed voor het milieu. (…) Er komt een beter fietsnetwerk met snelfietspaden en veilige, afgeschermde fietspaden die woonplaatsen verbinden.

(pagina 39)
Investeren in fietsen en wandelen.
We investeren fors in veilige en comfortabele fiets- en wandelinfrastructuur, zodat mensen ook makkelijk en duurzaam kunnen kiezen voor lopen of fietsen.

12. Onze toekomst in balans met natuur

(pagina 44)
Goed bereikbare natuur.
Met goede en goed onderhouden fiets- en wandelpaden blijft de natuur bereikbaar voor iedereen.

16. Gezonde samenleving, gezonde financiën

(pagina 54)
Voorkomen is beter dan genezen, ook voor de begroting. Met ambitieuze inzet op preventie voorkomen we dat gezondheidsproblemen ontstaan. Door goede zorg zonder eigen risico hoeft niemand meer zorg te mijden. Door deze investeringen in de gezondheid van mensen zorgen we dat mensen zich kunnen richten op het moois in het leven en voorkomen we hogere kosten op de langere termijn. Daarnaast zorgt het voor minder uitval op werk, hogere arbeidsproductiviteit en dus een sterkere economie en meer belastinginkomsten.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

1. DOE IETS NIEUWS.

GA VOOR EEN GROENE OMGEVING.

1.2. DE TOEKOMST VAN RUIMTELIJKE INRICHTING (p. 15, 16)

Alle uitdagingen van deze tijd hangen met elkaar samen. Bij aanbestedingen en besluitvorming op landelijk niveau m.b.t. ruimtelijke ordening, mobiliteit, water, groen, energietransitie, klimaatadaptatie, sport en (her)ontwikkeling van gebieden moet de Rijksoverheid ook fysieke en mentale gezondheidsaspecten en een gezond leefklimaat in de criteria betrekken.

Gemeenten kunnen parkeernormen aanpassen en straten transformeren tot autoluwe groene lanen. Hierdoor winnen we ruimte voor verkoelend en recreatief groen, dat mensen uitdaagt om meer te bewegen. Zo creëren we meer woonruimte binnen steden, zodat de woonruimte niet ten koste gaat van de groene gebieden buiten de steden.

1.5. INFRASTRUCTUUR EN VERVOER

Mobiliteit voor iedereen (p. 29)

Mobiliteit begint vaak met lopen en (elektrisch) fietsen op korte en middellange afstanden. Daarom investeren we in een betere fietsinfrastructuur met de aanleg van meer doorfietsroutes om langere afstanden snel en veilig te kunnen overbruggen.

2. DOE IETS NIEUWS. GA VOOR EEN GOEDE BASIS.

2.2. TOEKOMSTGERICHT ONDERWIJS

Kinderopvang beschikbaar voor iedereen (p. 47)

We willen dat onderwijs, voorscholen en kinderopvang samengaan in ontwikkelplekken voor kinderen vanaf twee jaar voor minimaal drie dagen in de week. Op deze plekken is er gedurende de dag voor alle kinderen (ongeacht of hun ouders werken) aandacht voor de ontwikkeling van sociale, emotionele en intellectuele vaardigheden, sport, spel, creativiteit, persoonlijke leerbehoeften en

een gezonde leefstijl.

Kansrijk primair en middelbaar onderwijs (p. 48)

We verkennen het opzetten van ontwikkel- en leergemeenschappen waar instanties voor onderwijs, opvang, zorg, cultuur en sport samenwerken. Deze gemeenschappen bieden kinderen een veilige en stimulerende omgeving waarin ze zich stap voor stap kunnen ontwikkelen – vanaf jonge leeftijd tot en met de overstap naar het voortgezet onderwijs.

Studeren toegankelijk voor iedereen (p. 51)

We zorgen dat studentensport, -horeca en -cultuur blijven bestaan, door mogelijk te maken dat universiteiten en hbo’s deze financieel kunnen blijven steunen. In aanvulling daarop krijgen ook mboinstellingen geld om bij te dragen aan verenigingen en sportfaciliteiten. Zo zorgen we ervoor dat meedoen aan het studentenleven ook voor mbo-studenten makkelijk en normaal wordt.

2.3. GEZONDHEID EN WELZIJN

Een Europese Gezondheidsunie (p. 54)

Volt pleit ervoor dat de EU actief inzet op preventie door middel van gezamenlijke campagnes en regelgeving gericht op gezonder leven.

Aandacht voor de zorgvraag (p. 55)

Met het Integraal Zorgakkoord en de Wet Aanpak Meervoudige Problematiek Sociaal Domein wordt een start gemaakt om (domeinoverstijgende) samenwerking te stimuleren. Volt zet zich in om samenwerking te vergemakkelijken door meer regulatie van de marktwerking toe te laten en regels die in de weg zitten te schrappen. (…) 

Zo moet het lonend zijn om patiënten en cliënten te helpen, te begeleiden en te genezen. Zorgaanbieders die kostenbesparend werken, door meer in te zetten op preventie, de menselijke maat en de zin of onzin van intensieve behandelingen in de laatste levensfase, moeten daar financieel voor worden beloond.

Brede preventie

• Gemeenten hebben, naast het Rijk en de zorgaanbieders, een wettelijke taak als het aankomt op preventie, gezond leven, een gezonde leefomgeving en vroegsignalering. Om deze taak beter te kunnen uitvoeren, hevelen we een additionele 1% van de zorgbegroting over naar gemeenten.
• Met preventieve maatregelen proberen we de zware zorg voor ouderen zo lang mogelijk uit te stellen. Dit betekent onder andere: aandacht voor valpreventie, stimuleren van bewegen, stimuleren van sociaal contact en meer aandacht voor levensvragen.

Sport als basis voor gezondheid (p. 61)

• We zorgen voor een inclusieve en laagdrempelige toegang tot sport voor iedereen. Zo zorgen we voor meer bewegingsonderwijs en meer bewegingstoestellen in woonwijken, betere aansluiting tussen het onderwijs en sportverenigingen, en meer financiële middelen voor kinderen uit minimagezinnen om te sporten. Ook stimuleren we initiatieven die deelname aan sport onder de gehele bevolking bevorderen, ook onder de ouderen.
• We bevorderen inclusie in de (top)sport door meer aandacht voor anti-discriminatie en (seksueel) grensoverschrijdend gedrag te verplichten. Vertrouwenspersonen worden verplicht voor (groepen van) sportverenigingen.
• Zwemles wordt gestimuleerd en beter toegankelijk voor alle kinderen, mensen met een beperking en ouderen. Dit doen we onder andere door zwemles verplicht onderdeel van het bewegingsonderwijs te maken en wanneer er geen zwembad binnen fietsafstand van de school is, voor financiering van vervoer te zorgen.
• Volt pleit voor een gelijkwaardige behandeling van vrouwensport (ten opzichte van mannensport) en van parasport, onder andere door middel van meer zendtijd en verslaggeving op de publieke omroep.
• Volt pleit voor de inclusie van transvrouwen in de topsport, vrij van desinformatie.
• We zorgen ervoor dat sporttalenten onderwijs en topsport beter met elkaar kunnen combineren door meer flexibiliteit en door meer financiële middelen voor talenten uit sociaal-economisch kwetsbare gezinnen.

4. DOE IETS NIEUWS. GA VOOR EEN INNOVATIEVE ECONOMIE.

4.5. ONDERNEMERSCHAP

Gerichte ondersteuning van ondernemers (p. 99)

• We verbinden voorwaarden aan subsidies voor grote maatschappelijke uitdagingen, zoals verduurzaming, veiligheid, gezondheid en innovatie.

• We bieden gratis verduurzamingsadvies aan om het mkb te helpen bij het besparen van energie.
• Er komen ‘groene fixteams’ die het mkb via gemeentelijke loketten ondersteunen bij het vinden van de juiste regelingen.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.

Missie 1: Radicale economische groei

(pagina 13)
> Ruimere werkkostenregeling:
We maken het mogelijk dat ondernemers vaker werknemers kunnen belonen zonder daar belasting over te betalen, zoals met een gezonde lunch, een kerstpakket of een sportabonnement. Voorwaarden die deze regeling te ingewikkeld maken, schrappen we.

(pagina 19)
> Passend onderwijs voor elk kind: 
Ook kinderen met bijzondere talenten of behoeften verdienen een passende plek. Of het nu gaat om topsporters, hoogbegaafde leerlingen of kinderen die extra ondersteuning nodig hebben – het onderwijs moet hen uitdagen én ondersteunen. Elke school heeft een plusklas en elke regio biedt voltijds hoogbegaafdheidsonderwijs aan. Er komt een landelijke handreiking voor invulling van plusklassen en extra vakken.

Missie 2: Werken moet meer lonen en een huis voor iedereen die werkt

(pagina 31)
> Bouwen, bouwen, bouwen:
We bouwen met sturing vanuit het Rijk dertig nieuwe grootschalige woonwijken en maken het voor gemeenten makkelijker om veel meer huizen te laten bouwen. Dat willen we zowel in dichtbevolkte gebieden, zoals Utrecht, als dunbevolkte gebieden, zoals Flevoland. We kiezen ervoor om meer huizen te bouwen aan de randen van steden of dorpen. Daar is bouwen goedkoper. We zorgen ervoor dat deze wijken goed ingericht zijn op het gebied van energie, sportvoorzieningen, water en groen. 

Missie 5: Een sterker Nederland door een kleine overheid

(pagina 74)
Voorkomen van ziekten:
We richten ons op het voorkomen van zorg, leefstijl bewustzijn, eigen regie en welbevinden in plaats van de aan- of afwezigheid van fysieke of mentale ziekten. Door in te zetten op positieve gezondheid, verminderen we de ziektelast. Dit is geen taak van de overheid alleen, maar een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de Nederlandse samenleving.

Aanpakken van onacceptabele gezondheidsverschillen:
We komen met een gerichte aanpak om onacceptabele gezondheidsverschillen, zoals tussen arm en rijk, man en vrouw en verschillende wijken weg te nemen. Je fysieke en mentale gezondheid is in grote mate afhankelijk van de plek waar je in Nederland geboren bent en wie je ouders waren. We breiden onderzoek uit naar vrouwspecifieke aandoeningen en aandoeningen die zich bij vrouwen anders manifesteren dan bij mannen. Hiermee verkleinen we de kennisachterstand over het vrouwenlichaam en zorgen we voor meer gezonde levensjaren bij vrouwen.

Eigen verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid:
Om de collectieve solidariteit in het Nederlands zorgstelsel te behouden moeten we een groter beroep doen op de individuele verantwoordelijkheid van iedere Nederlander voor zijn eigen gezondheid. Een ongezonde leefstijl door (e-)sigaretten, te veel eten ongezond eten of niet bewegen moet voorkomen worden.

Preventie:
We maken bindende afspraken met producenten en supermarkten over het gezonder maken van voeding en het meer promoten van gezonde producten. We ontwikkelen een investeringsmodel, waarmee we inzicht krijgen in wat preventie kost en wat het oplevert.

(pagina 75)
Sport en bewegen
Of je nu voetbalt in de kelderklasse, liever in de sportschool staat of graag gaat wandelen: sport en bewegen is gezond, brengt mensen van jong tot oud samen, biedt ontspanning en plezier en helpt om fit te blijven. Het speelt daarmee een belangrijke rol voor een vitale en gezonde samenleving. Met sterke sportverenigingen en de juiste ondersteuning maken we het voor iedereen toegankelijk om te sporten en te bewegen. We zijn trots op alle vrijwilligers die zich inzetten op sportverenigingen.

Nederland als sportland:
We stimuleren samenwerking tussen sportverenigingen en scholen om kinderen meer aan het bewegen te krijgen. Mensen met een beperking moeten makkelijker toegang hebben tot sporthulpmiddelen en sportaccommodaties. We verduidelijken en vereenvoudigen het proces wanneer een minderjarige met een beperking recht heeft op een sportprothese. We willen het makkelijker maken voor werkgevers om hun werknemers sportvoorzieningen aan te bieden.

Topsport:
We zetten ons in om meer topsportevenementen naar Nederland te halen. Goed opgeleide trainers en coaches leveren de beste topsporters af. We zijn trots op onze topsportaccommodaties in Nederland, zoals Thialf en Papendal.

Sterke sportinfrastructuur:
We versterken de positie van onze sportverenigingen, vrijwilligers en de unieke sportinfrastructuur. En we stimuleren dat er voldoende sport- en beweegmogelijkheden zijn in de buurt, ook bij de bouw van nieuwe wijken.

Veilig sporten voor iedereen:
Iedereen moet vrij en veilig kunnen sporten. Uitingen van antisemitisme, homofobie en racisme op de sportvelden pakken we keihard aan. Om matchfixing, doping en misbruik aan te pakken, maken we vaart met de oprichting van het Integriteitscentrum Sport.

Een toekomstbestendige zorg

(pagina 75)
Gezondheid voorop:
We willen een gezondheidsstelsel waarin het stimuleren van een gezonde levensstijl – naast ziekte bestrijden – een belangrijke plaats inneemt. Door eigen regie en verantwoordelijkheid maken we de zorg toekomstbestendig. We leggen daarbij veel meer de focus op kwaliteit van leven, in plaats van enkel afwezigheid van ziekte en de lengte van het leven. Patiënten en zorgverleners beslissen samen over passende zorg en welzijn.

Een gezonde gezondheidszorg

(pagina 77)
Geestelijke gezondheidszorg:
We versterken de aanpak van suïcidepreventie en mentale gezondheid, door ggz, huisartsen, onderwijs, wijkteams, sportverenigingen en andere partijen meer samen te laten werken.

Bekijk het volledige verkiezingsprogramma.